«باشگاه شما»، جایی است که دانشجویان، نخبگان و پژوهشگران علوم انسانی در آن، مقالات خود را با مخاطبان خود به اشتراک می‌گذارند. شما هم می‌توانید با ارسال مقالات علمی‌ژورنالیستی، بعد از ارزیابی توسط هیئت تحریریه باشگاه اندیشه، مقالات خود را منتشر کنید. دسترسی به سایر مقالاتِ «باشگاه شما».

| بیشتر رسانه‌هایی که گستره مصرف جهانی دارند به وسیله کسب‌وکار‌هایی آفریده می‌شوند که به دنبال پولند و می‌دانیم که صنایع رسانه ای بسیار سودآور بوده اند.

وقتی مردم می‌گویند «رسانه‌ها»، اغلب منظورشان از رسانه، یک چیز بسیار مشخص مثل برون داد‌های خبری، برون دادهای تلویزیونی، یا ایستگاه خبری محلی تلویزیونی است. نمونه‌های اصلی از صنایع رسانه ای شامل تلوزیون، رادیو، فیلم، مجلات، موسیقی، بازی‌های ویدیویی و روزنامه‌ها می‌شوند. این صنایع از میانه دهه1980 در نتیجه تغییرات کلی در اقتصاد واثرات دیجیتال سازی و جهانی سازی، تغییرات بسیار مهمی ‌را تجربه کرده اند (هیونز، لاتز, 1396).

با توجه به گسترش روز افزون فناوری در دنیا، تعدد رسانه‌ها، رو به گسترش است که در دسته بندی و گروه‌های گوناگونی قرار می‌گیرند:

1ـ رسانه‌های نوشتاری مانند مطبوعات، کتاب و مجلات

2ـ رسانه‌های شنیداری مانند رادیو

3ـ رسانه‌هایی مانند تلویزیون، سینما، اینترنت

4ـ رسانه‌های ابزاری مانند اعلامیه، بروشور، تابلوی اعلانات، کاتالوگ، پوستر، تراکت، پلاکارد، آرم، لوگو، فیلم‌های تبلیغی، فیلم کوتاه وبلند، سخرانی، همایش و تئاتر

5ـ رسانه‌های نهادی یا گروهی همچون روابط عمومی‌ها، شرکت‌های انتشاراتی، بنیاد‌های سینمایی

6ـ رسانه‌های فرانهادی همچون خبر گزاری‌ها، دفاتر روابط بین کارتل‌ها، بنگاه‌های سخن پراکنی و تراست‌های خبری، بنگاه‌های سخن پراکنی و تراست خبری، شرکت‌های چند ملیتی سازه، فیلم‌های سینمایی، شبکه‌های ماهواره ای (آرتمیس, رسانه وانواع آن, 1395).

کارکرد‌های رسانه‌ها

1ـ اطلاع رسانی خبری مهم ترین رسالت رسانه‌ها است.

2ـ نظارت، از طریق جمع آوری و توزیع اطلاعات در مورد رویدادهای محیط اطراف است.

3ـ همبستگی بخشی از جامعه در واکنش به رویدادهای محیط از طریق تفسیر و تحلیل اطلاعات و هدایت نحوه واکنش‌ها است.

4ـ انتقال میراث اجتماعی و تاریخی «فرهنگ» از نسلی به نسل دیگر.

5ـ تفریح و سر گرمی‌.

6ـ ابزار اقتصادی است، آگهی‌های تجاری، شرکت‌های هرمی‌، تبلیغات اینترنتی

7ـ اشتراک گذاری که ویژگی رسانه‌های نوین است (اسعدی، طاهری, مدیریت رسانه, 1393).

انواع رسانه‌ها

1ـ رسانه‌های شخصی: بیشتر مربوط به علایق، اندیشه‌ها، توانمندی‌ها، آثار، خاطرات، اشعار، تصاویر و درددل‌های افراد است.

2ـ رسانه‌های جمعی: مجموعه ابزارها و روش‌ها و مسیر‌هایی را که برای ایجاد ارتباط با مخاطبان انبوه به کار گرفته می‌شود رسانه‌های جمعی می‌گویند (اسعدی، طاهری, مدیریت رسانه, 1393).

وظایف وسایل ارتباط جمعی«رسانه‌ها»

1ـ وظایف خبری و آموزشی

2ـ وظایف راهنمایی و رهبری

3ـ  وظایف تفریحی و سرگرمی (اسعدی، طاهری, مدیریت رسانه, 1393).

فهم صنایع رسانه ای

بخش مهمی ‌از فهم صنایع رسانه ای نیازمند این است که وقتی مسئله خاصی را مطالعه می‌کنیم، بگوییم در مورد کدام رسانه‌ها یا محتوای رسانه ای صحبت می‌کنیم. ما بیشتر با متن‌های رسانه ای آشنا هستیم و می‌دانیم کجا دنبال محتوای مورد علاقه‌مان بگردیم و آیین‌های پیچده ای از کابرد رسانه‌ها را ایجاد کرده‌ایم که از جمله آن‌ها می‌توان به خواندن تیترهای خبری در بین نشست‌ها و کلاس‌ها، گوش دادن به موسیقی در حال حرکت، یا لم دادن در حین تماشای سریال‌های تلویزیونی در پسین یا غروب اشاره کرد. البته یک جنبه رسانه‌هاست که بیشتر مردم در آن بسیار کم می‌دانند و این است که چطور سازمان‌دهی می‌شوند و چطور به عنوان صنعت عمل می‌کنند.

بیشتر رسانه‌هایی که گستره مصرف جهانی دارند به وسیله کسب‌وکار‌هایی آفریده می‌شوند که به دنبال پولند و می‌دانیم که صنایع رسانه ای بسیار سودآور بوده اند. جلییان دویل، اقتصاددان رسانه، تبین ارزشمندی درباره فعالیت‌های صنایع رسانه ای ارائه می‌کند: «هدف کلی این است که دارایی فکری را بسازیم، آن را بسته بندی کنیم و درآمد آن را با فروش هر چه بیشتر آن به بیشترین تعداد مخاطبان و در بالاترین قیمت ممکن بیشینه کنیم» (هیونز، لاتز, 1396).

رسانه‌ها در آمریکا تا حدود زیادی ماهیت سرمایه داری دارند، چون وابسته به بخش خصوصی هستند و برای کسب سود فعالیت می‌کنند و به همین دلیل اصول نظام بازار بر فعالیت‌شان حاکم است. حتی رسانه‌هایی که برای کسب سود فعالیت نمی‌کنند یعنی فرستنده‌های دولتی و رسانه‌هایی که موسسات غیر انتفاعی آن‌ها را اداره می‌کنند، تحت تاثیر اصول حاکم بر اقتصاد بازار قرار دارند و این اصول بر فعالیت آن‌ها تاثیر می‌گذارد (صابری, 1393).

تاثیر این اصول بر فعالیت رسانه‌ها، درک چگونگی کاربرد آن‌ها در قبال رسانه‌ها را ضرورت بخشیده است. درک مسائل ناشی از فعالیت رسانه‌ها به عنوان شرکت‌های مجزا و مجموعه ای از شرکت‌ها که به تولید کالا و خدمات رسانه ای جهت استفاده مصرف کنندگان انفرادی و مجموعه مصرف کنندگان مشغول هستند ضروری است، بنگاه‌های ارتباطی برای تامین نیاز‌های خود جهت تولیدات و خدمات رسانه ای و کسب سود منابع کمیاب نظیر برق، کاغذ، نجهیزات، نیروی کار ماهر، برنامه اطلاعات را مصرف می‌کنند (صابری, 1393).

“رسانه‌ها در آمریکا تا حدود زیادی ماهیت سرمایه داری دارند، چون وابسته به بخش خصوصی هستند و برای کسب سود فعالیت می‌کنند و به همین دلیل اصول نظام بازار بر فعالیت‌شان حاکم است. حتی رسانه‌هایی که برای کسب سود فعالیت نمی‌کنند یعنی فرستنده‌های دولتی و رسانه‌هایی که موسسات غیر انتفاعی آن‌ها را اداره می‌کنند، تحت تاثیر اصول حاکم بر اقتصاد بازار قرار دارند.“

از آن جا که منابع مورد استفاده تولید کنندگان و مصرف کنندگان  کمیاب است، تولید کنندگان کالا‌ها و خدمات رسانه ای و مصرف کنندگان این گونه کالا‌ها وخدمات در تامین تمامی‌ خواسته‌ها و نیاز‌های خود با محدودیت روبه رو هستند از این روی تولید کنندگان و مصرف کنندگان تولیدات رسانه ای ناگزیرند تا در مورد چگونگی  تخصیص منابع خود به تولیدات رسانه ای و مصرف این تولیدات تصمیم گیری کنند (صابری, 1393).

صنایع رسانه ای در جامعه

سیاست مداران، تجارت پیشگان، فیلسوفان و شاعران از زمان نخستین مظاهر تکنولوژی‌های ارتباطی در پایان سده نوزدهم به این تکنولوژی‌ها علاقه‌مند شدند. نگرش‌های این ناظران بین امید‌های آرمان شهری در مورد ظرفیت رسانه‌ها برای ارتقای دموکراسی وفهم فرهنگی، تا محکوم کردن ترس آلود در مورد مغز شویی توده‌ها وتخریب فردیت در نوسان بوده است. نسخه‌های آرمان شهری از تکنولوژی‌های ارتباطی با پیدایش پخش گسترده رادیویی در دهه‌های آغازین سده بیستم قدرت زیادی پیدا کردند. پخش گسترده امکان یک تک انتقال برای رسیدن یک پیام در یک زمان به صد‌ها وحتی هزاران شنوده را فراهم کرد. از خیلی جهات این پیشرفت سر آغاز رسانه‌های توده وار سده ی بیستم، یا رسانه‌هایی بود که طراحی شده بودند تا اطلاعات و سرگرمی ‌را بین مخاطبان توده توزیع کنند (هیونز، لاتز, 1396).

صنعت رسانه‌های جمعی

صنعت رسانه‌های جمعی نیز ماندد اینترنت، شبکه جهانی وسایل ارتباطی است و دستیابی به اطلاعات بی پایان را امکان پذیر می‌سازد، اما در ورای این تشابهات، دو تفاوت عمده نهفته است: در اینترنت هر کسی می‌تواند پیامی ‌انتشار دهد در حالی که نشر ازطریق رسانه‌های جمعی در کنترل مالکین آنهاست (افضلی، صدقی, بی تا).

رسانه‌های جمعی در خدمت گفتمان، آموزش و دموکراسی مشارکتی نیستند و در عوض به گونه ای طراحی می‌شوند که تولیدات مورد نظر شرکت‌ها را به مصرف کنندگان برسانند و از پس افکار عمومی ‌برآیند (افضلی، صدقی, بی تا).

فلسفه رسانه‌های جمعی

فلسفه رساته‌های جمعی اصطلاحی است که که آن را اکثر کسانی که با مسائل ارتباط جمعی جمعی سروکار دارند به کار می‌برند ولی دانشمندان متخصص این رشته از به کار بردن آن پرهیز می‌کنند (قربانی, 1390).

ویژگی رسانه‌های جمعی

1ـ سرعت انتشار

2ـ نظم انتشار

3ـ گستردگی حوزه انتشار

4ـ تداوم انتشار

5ـ فراگیری و پوشش مخاطبان

6ـ دستیابی به قضاوت و داوری مخاطبان انبوه

7ـ آسانی دسترسی و هزینه نا چیز (قربانی, 1390).

نقش رسانه‌های جمعی

1ـ نقش منفی وسایل ارتباط جمعی: گروهی از متفکران و دانشمندان معتقدند که رسانه‌های جمعی وسیله‌هایی هستند در جهت تحکیم قدرت حکام و سرمایه داران.

2ـ گروهی دیگر نقش رسانه‌های جمعی به صورت منفعل می‌دانند و معتقدند که رسانه‌های جمعی وسیله‌هایی هستند در جهت تحکیم قدرت حکام و سرمایه داران.

3ـ نقش فعال وسایل ارتباط جمعی: وسایل ارتباط جمعی به خاطر پتانسیل‌های سرعت و پراکندگی وسیع می‌تواند در جهت ایجاد اتحاد و پیوستگی بین اقوام گوناگون مردم روی کره زمین نقش کاملا  فعالی را دارا باشد (قربانی, 1390).

کارکرد رسانه‌های جمعی

1ـ کارکرد نظارتی: کارکرد نظارتی رسانه‌های جمعی مبین اطلاع رسانی و آگاهی بخشی است، رسانه‌ها در این زمینه مخاطبان اجتماعی خود را از محیط اجتماعی خود آگاه می‌سازند تا واکنش‌های لازم را برای انطباق با آن داشته باشند، این کارکرد مخاطبان را از خطرات احتمالی محیطی آگاه ساخته و راه‌های مقابله با آن و یا جلوگیری از آن را گوشزد می‌کند.

2ـ کاردکرد آموزشی یا انتقال فرهنگ: هنگامی ‌که از آموزش رسانه ای سخن به میان می‌آید عموما کاربرد آن در مدارس و آموزش‌های راه دور تداعی شده و مورد توجه قرار می‌گیرد، در حالی که رسانه‌ها به ویژه رادیو و تلویزیون، ظرفیت‌ها و توانایی‌های بسیار گسترده تری برای آموزش در تمام سطوح و حوزه‌ها دارند و کارکرد آموزشی آن‌ها تمام اشکال و مواد رسانه ای را در بر می‌گیرد.

3ـ کارکرد نوگرایی و توسعه: امروزه وسایل ارتباط جمعی با انتقال اطلاعات و دانش‌های جدید و تبادل افکار و عقاید عمومی ‌در راه پیشرفت و توسعه فرهنگ و تمدن بشری نقش اساسی بر عهده دارند، عصر ما عصر تسلط بشر بر زمان و مکان، زمین و جهان است (قربانی, 1390).

منابع

اسعدی، طاهری, م. (1393, آبان). مدیریت رسانه. ص. 19.

افضلی، صدقی, م. (بی تا). برسی شیوه‌های نوین نظارت و کنترل بر رسانه. ص. 101.

آرتمیس. (1395, اذر 25). رسانه وانواع آن.

صابری, م. (1393, فرور دین، اردیبهشت). مدیریت استرازیک واقتتصاد رسانه‌ها. رسانه‌ها و بازار, ص. 7.

قربانی, ن. (1390, دی). تعریف رسانه‌های جمعی.

هیونز، لاتز, ت. (1396). فهم صنایع رسانه ای. تهران: لوگوس.