| آیا زنان، به دلیلِ اینکه روسری سر می‌کنند،  در موقعیت‌های روزمره دچارِ تبعیض می‌شوند؟ برای پی بردن به  پاسخِ این پرسش، محققان آمریکایی، آزمون‌های پیچیده ای را در ایستگاه‌های متروی آلمان انجام داده اند.

اشپیگل | ترجمه از آلمانی: محمدتقی شریعتی

مردی، لیوانِ قهوه خود را ناشیانه در سکوی راه آهن می‌اندازد. زنی جوان که منتظر قطار است از مرد می‌خواهد که آشغالش را بردارد. سپس موبایل آن زن جوان زنگ می‌خورد، وقتی او تلفنش را جواب می‌دهد، پلاستیک پرتقال از دستش می‌افتد.

بازیگران، در جریانِ این تحقیق، صدها بار این صحنه را در ایستگاهای قطار آلمان بازسازی می‌کنند: هدفِ محققان امریکایی از این آزمایش‌ها این بود که بدانند چهره و پوششِ زن دراین ماجرا، چه نقشی ایفا خواهد کرد. آیا  زن سفید پوست[1]، از زنی که قیافه اش به مهاجران می‌خورد و یا زنِ محجبه‌ای که روسری بر سر دارد، حمایت بیشتری به دست می‌آورد؟

بیش از 7000 شرکت کننده

بیشتر وقت‌ها، پاسخِ پرسشِ بالا، مثبت است. چناچه محققان در مقالات آکادمی ‌ملی علوم ایالات متحده آمریکا[2] گزارش می‌دهند،  زنانِ بدون روسری در  84 درصد از موارد کمک دریافت می‌کنند، درحالی که زنانِ با روسری، تنها در73 درصد از موارد، یاری می‌شوند. این نتیجه از حدود 30 ایستگاه در ایالات‌های  نوردراین-وستفالن، زاکسن و براندنبورگ به دست آمده است.  محققان، درطیِ سه هفته در فاصله ماه‌هایِ جولای و اگوستِ سالِ 2018 ، در مجموع 1614 بار، چنین صحنه‌هایی را زیر نظر گرفتند.  بیش از 7000 رهگذر،  بی آنکه اطلاعی از این تحقیق داشته باشند، در آن شرکت کرده بودند.

آن مردی که در صحنه‌ها بازی کرده است، همواره سفید پوست انتخاب شده بود. زنان یا سفید پوست بودند و یا  اینکه تبار ترکی، کردی ، مصری یا سوری داشتند.

به منظور پی بردن به اینکه کدام عوامل در تبعیض موثرند، محققان صحنه را تغییر دادند. اگر زن آن مرد را به خاطر پرت کردن لیوان سرزنش نمی‌کرد، عموما به ندرت کمکی به او می‌شد. نتیجه بدست آمده در این موقعیت این بود که به زن آلمانی سفید، در 73 درصد از موارد، و به زن محجبه، در 60 درصد از موارد، کمک شده است.

در برخوردی مشابه، از زن محجبه حمایت کمتری شد. با این وجود، سرزنش کردنِ مرد، برای زن محجبه  تاثیر مثبتی داشته است. در این موقع، تقریبا در بیشتر موارد به همان میزانی به او کمک می‌شد که به زنِ سفید پوست و بی تفاوت به آشغال در ایستگاه،  کمک شد.

“ یک زن بازیگر با پس زمینه مهاجرتی بدون روسری، لباس ساده و صلیب یا بدون نماد مذهبی روی هم رفته عینا مثل زن سفید پوست کمک دریافت می‌کند. محققان نتیجه می‌گیرند که روسری و علائم مذهبی نسبت به قیافه نقش بیشتری در برخورد با مهاجران ایفا می‌کنند. “

سرگروه این مطالعه، نیکولاس سامبانیاس از دانشگاه پینسیلوانیا، بیان کرده است: « ما دریافتیم که پیش داوری در مقابل مسلمانان بسیار آشکار است و نمی‌توان از طریقِ رفتارهای جامعه پسند، مانندِ توقف برای جمع آوری زباله بر آن فائق آمد. علت  اینکه برای این آزمون، آلمان را انتخاب  کرده ایم، این بود که آلمانی‌ها به طور خاص، منظم تلقی می‌شوند».

نمادهایی وجود دارد که دال بر خارجی بودن هستند.

یافته دیگراین بررسی: یک زن بازیگر با پس زمینه مهاجرتی بدون روسری، لباس ساده و صلیب یا بدون نماد مذهبی روی هم رفته عینا مثل زن سفید پوست کمک دریافت می‌کند. محققان نتیجه می‌گیرند که روسری و علائم مذهبی نسبت به قیافه نقش بیشتری در برخورد با مهاجران ایفا می‌کنند.

آنها، با در نظرداشتنِ تحقیقی که انجام داده اند، می‌نویسند که «هیچ نشانه ای از تبعیض، به خودی خودی پیدا نکردیم». البته آنها از رهگذران نپرسیدند که آیا به یک زن محجبه  به علت تعلق اشکارش به اسلام کمک نکرده اند یا عوامل دیگری در این امر نقش داشته است؛ به طور مثال می‌توانند بگویند که به خاطر داشتن روسری  متهم می‌شود که میلی به یکی شدن (با جامعه آلمانی)  ندارد .

اولریش واگنر، روان‌شناس اجتماعی دانشگاه ماربورگ، که در این تحقیق مشارکت کرده بود، می‌گوید:« نمادهایی وجود دارند که دال بر خارجی بودن هستند»، می‌بایست بر این موضوع صحه گذاشت که اکنون این  امر در آلمان، به راستی مشخصه آشکارِ تعلق اسلامی ‌است.

به زعم واگنر، طرد افرادی که به گروه‌های معینی تعلق دارند، بطورِ مداوم و در بسیاری از جوامع، پیش می‌آید. اینکه درحال حاضر، کدام گروها طرد شده اند، به شرایط اقتصادی و اجتماعی وابسته است.

این متن ترجمه ای است از یاداشت زیر:

https://www.spiegel.de/gesundheit/psychologie/diskriminierung-in-deutschland-frauen-mit-kopftuch-bekommen-seltener-hilfe-a-1280900.html

[1] این اصطلاح همان «زن سفیدپوست» در تقابل با «زن سیاه‌پوست» معنا می‌دهد که در زبان آلمانی برای پرهیز از نمودارهای زبانی تبعیض نژادی به این صورت کاربرد دارد. امروزه در زبان‌های اروپایی باب شده است که از اصطلاحات سنتی برای تمایزهای نژادی یا جنسیتی استفاده نکنند و به‌جای آن اصطلاحات معتدل‌تری به کار ببرند مثل همین اصطلاح. تحت‌اللفظی می‌توان آن را به «زن با رنگ پوست روشن» ترجمه کرد.

[2] Proceedings” (PNAS)