«باشگاه شما»، جایی است که دانشجویان، نخبگان و پژوهشگران علوم انسانی در آن، مقالات خود را با مخاطبان خود به اشتراک می‌گذارند. شما هم می‌توانید با ارسال مقالات علمی‌ژورنالیستی، بعد از ارزیابی توسط هیئت تحریریه باشگاه اندیشه، مقالات خود را منتشر کنید. دسترسی به سایر مقالاتِ «باشگاه شما».

| اینستاگرام برای اینکه شرکت‌ها بتوانند کسب و کارهای خود را هرچه بیشتر در این پلتفرم گسترده کنند، امکاناتی را برای آنها در نظر می‌گیرد که مجانی نیستند.

اینستاگرام به‌عنوان اپلیکیشن تبادل عکس و فیلم، که اکنون بر روی گوشی‌های هوشمند بسیاری از افراد نصب شده است پدیده ای است که زندگی اکثر افراد را تحت تاثیر قرار داده و بسیاری افراد، بسیاری از کارها در زندگی روزمره شان را فقط جهت به اشتراک گذاشتن در این فضا انجام می‌دهند. به عبارت دیگر می‌توان گفت اینستاگرام زندگی بسیاری افراد را تسخیر کرده است.

گزارش شده است که این برنامه بصورت ماهانه، 80 میلیون کاربر فعال دارد و همچنین کاربرانش 40 میلیون پست را به‌صورت روزانه آپلود می‌کنند (پی سی ورد, 2013).

به گفته رسانه‌های ایران، از جمعیت ۷۸ میلیونی این کشور، ۴۰ میلیون نفر از اینترنت استفاده می‌کنند که چهل درصد آنها بین ۲۰ تا ۲۹ سال دارند (بی بی سی, 1394).

چیزی که این مقاله کوتاه سعی در بررسی/مطالعه آن دارد : اینستاگرام به عنوان یک صنعت و نحوه درامدزایی آن است.

اینکه اگر تمام امکاناتی که ما در اینستاگرام داریم و از آنها استفاده می‌کنیم رایگان است، پس چطور سازندگان این برنامه‌ها یا خریداران آنها صاحب سود و سرمایه می‌شوند؟

تاریخچه

برای پاسخ به این سوالات ابتدا تاریخچه ای از شکل گیری این اپلیکیشن ارائه می‌شود:

در ماه مارس سال ۲۰۱۰ در سان فرانسیسکو هنگامی‌که کوین سیستروم و میشل برزیل برروی  HTML5کار می‌کردند، ایده‌ای خلق شد که دنیایی عکس و عکاسی را متحول کرد. واژه اینستاگرام ترکیبی از دو واژه  Instant Camera  و Telegram  به معنی پیام‌ رسانی فوری از راه عکس و دوربین است.

نخستین نسخه اینستاگرام در اکتبر ۲۰۱۰ راه‌ اندازی شد. این سرویس به سرعت محبوبیت کسب کرد و به بیش از ۱۰۰ میلیون کاربر تا آوریل ۲۰۱۲ و ۳۰۰ میلیون کاربر تا دسامبر ۲۰۱۴ رسید. بنابر ادعای شریل سند برگ، عضو ارشد هیئت مدیره شرکت فیس بوک، بیش از ۲۵ میلیون شرکت اقتصادی در اینستاگرام صفحه مخصوص به خود را دارند که از این میان، 2 میلیون اکانت متعلق به بازاریابان آنلاین است (ویکی پدیا, 2019).

اما اتفاق بزرگ، خرید یک میلیارد دلاری اینستاگرام توسط فیسبوک، ارزشی برای این سایتِ دو ساله ایجاد کرد که بیش از ارزش روزنامه نیویورک ‌تایمز با ۱۶۱ سال قدمت بوده است. بر اساس تحیقات ارزش گذاری، ارزش نیویورک تایمز معادل ۹۴۶ میلیون دلار است (رسانه های اجتماعی, 1391).

اینستاگرام ابزاری برای به اشتراک گذاشتن تصاویر و ویدئو‌ها است. این خصیصه، این برنامه را کاملا متمایز می‌کند به این صورت که افراد در زنذگی روزمره و دیجیتال امروزی کمتر می‌شنوند، لمس می‌کنند، می‌بویند و کمتر از همه حس‌های خود استفاده می‌کنند، بیشتر تمایل به دیدن دارند . هرچه رسانه‌های ما ارتقا می‌یابند به لحاظ بصری است و ساخت این اپلیکیشن انقلابی بود در فضای مجازی. این برنامه در ابتدای امر فقط مختص به سیستم عامل ios بود و بعدها سیستم عامل اندروید نیز از آن بهره مند شد و این به معنای کاربران بیشتر برای این اپلیکیشن است.

البته یکی از عوامل موفقیت در اینستاگرام را می‌توان رشد سریع موبایل دانست. در ابتدای خرید اینستاگرام عیبی که به فیسبوک گرفته شده بود نداشتن امکانات خوب موبایلی برای فیسبوک بوده است. دراوریل 2017 اینستاگرام 600 میلیون کاربر فعال روزانه دارد که 80 درصد این کاربران خارج از امریکا دردیگر کشورها هستند (فالوجت, 1398).

اینستاگرام به مثابه صنعت

صنعت رسانه به معنای تجاری سازی رسانه است . یعنی رسانه به مانند بازاری می‌شود برای فروش محصول و درامد داشتن یا سود دراوردن از آن. اینستاگرام یکی از ابزارها برای حضور در فضای مجازیست که خود تبدیل به صنعت شده است و سالانه مقدار زیادی سود دهی دارد.

اکثرا بدلیل اینکه تمام اتفاقاتی که در این چنین برنامه‌ها می‌افتد مثل عضویت و استفاده رایگان از آن، درباره شان نظر مثبتی دارند و با این رویکرد وارد این برنامه‌ها خواهند شد که حضور موثر در فضای مجازی داشته باشند، غافل از اینکه اینستاگرام ابزاری خوب برای معرفی بهترین لباس‌ها، برند‌ها، خوراکی‌ها و… است و دقیقا همان کاری را با ما انجام می‌دهد که تلویزیون و رادیو روزانه انجام می‌دهند، اما به صورت نا آشکار!

اینستاگرام چگونه درامدزایی می‌کند؟

در سال 2013 فیسبوک با هوشمندی مالی خود این برنامه را به قیمت گزافی از سازندگان آن خرید و حالا با این برنامه چندین برابر قیمت خریدش در حال سود کردن است. و این در حالی است که تا 2013 سازندگان آن هیچ درآمدی از برنامه ای که ساخته بودند نداشتند (فیداوت, 2019).

اینستاگرام قسمت عمده ای از درامدش را از طریق تبلیغ کردن بدست می‌آورد. شما حتما در بعضی موارد پست‌های «تبلیغ شده» (sponsored) را در قسمت‌هایی از اینستاگرام خود از جمله صفحه اصلی یا صفحه جستجوی خود می‌بینید، حتی اگر شما دنبال کننده آن شرکت که مسئول گذاشتن آن پست بوده، نباشید.

شرکت‌ها برای اینکه بتوانند پست‌های تبلیغی را در صفحه  اصلی یا جستجوی مخاطبان این برنامه قرار بدهند، پول پرداخت می‌کنند تا بتوانند محصولات خود یا کسب و کار خودشان را بصورت کلی توسعه و ارتقا دهند (تک بومرز, 2017).

در این برنامه بخشی تحت عنوان «جستجو» یا همان “explore” وجود دارد که شما به قصد جستجوی مخاطب یا صفحه ی دلخواهتان وارد آن می‌شوید، اما قبل از اینکه بتوانید جستجو کنید با انبوهی از تصاویر مواجه می‌شوید که از صفحات مختلف کنار هم جمع شده اند .

این عکسها چگونه در کنار هم قرار گرفته اند؟ این تصاویر بر پایه ی چه الگوریتمی ‌برای شما انتخاب شده است؟

خود اینستاگرام به این پرسش ما این گونه پاسخ می‌دهد که:

سیستم (یا بهتر است بگوییم ابر سیستم‌های اینستاگرام) متوجه می‌شوند چه چیز‌هایی برای شما جذاب و به شما مرتبط هستند. آنها از اینکه شما چه فعالیتی در این فضا انجام می‌دهید با خبر هستند. مثلا چه کاری در واتساپ یا فیس بوک انجام می‌دهید یا با چه کسانی صحبت می‌کنید (چون تمام این برنامه‌ها به یکدیگر مربوط اند یا به عبارتی همه در زیر پرچم فیسبوک هستند ). آنها حتی از این برنامه‌ها فراتر نیز می‌روند. سایت‌ها و اینکه چه چیزی جستجو می‌کنید یا چه برنامه‌های دیگری را روی گوشی‌های هوشمند خود نصب می‌کنید، آنها از تمام این اطلاعات با خبرند و از این اطلاعات برای نشان دادن تصاویر در بخش جستجوی اینستاگرام استفاده می‌کنند.

“اینستاگرام قسمت عمده ای از درامدش را از طریق تبلیغ کردن بدست می‌آورد. شما حتما در بعضی موارد پست‌های «تبلیغ شده» (sponsored) را در قسمت‌هایی از اینستاگرام خود از جمله صفحه اصلی یا صفحه جستجوی خود می‌بینید، حتی اگر شما دنبال کننده آن شرکت که مسئول گذاشتن آن پست بوده، نباشید.“

و این به معنای این نیست که آن‌ها تمام اطلاعات شخصی شما را در اختیار آن شرکت‌ها قرار می‌دهند، پس باید از امنیتی که اینستاگرام به مخاطبان خود می‌دهد مطمئن باشیم. اما یک سری اطلاعات کلی از جمله سن، جنسیت، محل زندگی، علاقمند بودن به چه چیزهایی را به شرکت‌ها و کسب و کارها می‌دهند .

این اطلاعات با توجه به اینکه اهداف شرکت‌ها چیستند و اینکه خودشان ویژگی‌های مخاطبان دلخواهشان را مشخص می‌کنند به آنها داده می‌شوند و در نهایت با داده‌هایی که اینستاگرام به آنها می‌دهد تطابق پیدا خواهد کرد (سایت رسمی اینستاگرام, 2018).

اما مسئله ای که مطرح خواهد شد این است که تمام این رد و بدل‌ها قائدتا به‌صورت رایگان نخواهد بود. و این یکی از منابع مالی اینستاگرام است. دادن اطلاعات برای جذب مخاطب خاص تبلیغات شرکت‌ها.

همانطور که گفته شد اینستاگرام هیچ درامد خاصی تا سال 2013 نداشته است، زمانی که فیس بوک آن را خریداری کرد، درآمد سازی اینستاگرام از راه تبلیغات شروع شد و بصورت خیلی جدی افزایش پیدا کرد، آنها پست‌های تبلیغاتی را دقیقا مانند فیسبوک در اینستاگرام در سال 2013 با هدف قرار دادن کاربران آمریکایی در ماه نوامبر سال 2013 و کاربران بریتانیایی در سپتامبر 2014، ایجاد کردند.  بعد از آن هیچ توقفی در خلق پست‌های تبلیغاتی وجود نداشته است. بسیاری از ویژگی‌های جدید معرفی شدند، بسیاری از ویژگی‌ها، کپی شده و تبلیغات در بسیاری از جوانب گنجانده شد. مثل استوری‌ها، پیام دادن از طریق این برنامه (direct)، پست‌هایی که دارای چند عکس و ویدئو هستند، برنامه زنده (لایو)، حتی قابلیت خرید از اینستاگرام که باعث می‌شوند این برنامه شما را از نیاز به سایر اپلیکیشن‌ها حفظ کند و یک تنه کار همه را انجام دهد (فید اوت, 2019)  .

اتفاقی که در این پلتفرم برای تبلیغات و درامد می‌افتد این است که ما با حجم عظیمی ‌از تصاویر مواجه هستیم که برای قرارگیری در ان صفحه نیازی به پرداخت پول نداشته اند، اما در بین همان پست‌هایی که پولی برای تبلیغ خود پرداخت نکرده بودند ما پست‌هایی را احتمالا خواهیم دید که برند‌های مشهوری هستند و پول بسیار زیادی را به اینستاگرام بابت پشتیبانی از خودشان پرداخت می‌کنند. درواقع ما فکر می‌کنیم که صرفا بر اساس علایق مان پست‌هایی را می‌بینیم درصورتی که این الگوریتم خود باعث ایجاد این رویکرد خواهد شد که «اینستاگرام هیچ تبلیغی ندارد» و همین ترفند باعث گم شدن این تبلیغات و اقبال بیشتر سمت این برنامه به علت عدم وجود تبلیغات می‌شود  (شاه قاسمی‌،گفتگوی شخصی،1398).

برندها برای قراردادن پست‌های سفارشی و استوری‌های خود بر روی صفحه جستجوی کاربران که با هدف تبلیغ محصولات یا بطور کلی تجارتشان انجام می‌شود، پول پرداخت می‌کنند. به طور مثال این گونه استوری‌های اسپانسر شده به صورت تصادفی، لابه لای استوری‌هایی که دوستانتان پست کرده اند، به شما نشان داده می‌شوند.

به بیان ساده تر اینستاگرام برای اینکه شرکت‌ها بتوانند کسب و کارهای خود را هرچه بیشتر در این پلتفرم گسترده کنند، امکاناتی را برای آنها در نظر می‌گیرد که مجانی نیستند. کسب و کارها و برندهایی که می‌خواهند مشتریان بالقوه خود را میان این دو میلیارد کاربر پیدا کنند و یا آنها را از وجود خود مطلع کنند، احتیاج دارند همه جا حضور داشته باشند. هزینه این کار جایی است که اینستاگرام از طریق آن بدنبال کسب درآمد است (فالورهات, 1398) .

در کل اتفاقی که در این برنامه افتاده و زندگی جهانیان را تحت تاثیر قرار داده بسیار اعجاب برانگیز است. سکوهای جدید برای درامد زایی، مخاطبانی که روز به روزبیشتر غرق در این فضا می‌شوند، تغییر مناسبات زندگی افراد ريال شغل و درامد زایی آنها، همه و همه بوسیله ی صنایع رسانه ای میسر شده است و این نشان دهنده ی قدرت عظیم رسانه‌ها در تسخیر تمام زندگی افراد است.

منابع

Bibliography

followerhot. (1398, اردیبهشت).  https://blog.followerhot.com/where-is-instagram-revenue/

بی بی سی. (1394, خرداد 18).  http://www.bbc.com/persian/iran/2015/06/150608_iran_instagram_khomeyni_account

پی سی ورد. (2013, ژانویه 20).  https://www.pcworld.com/article/2025801/facebooks-instagram-says-it-has-90-million-monthly-active-users.html

تک بومرز. (2017, ژانویه 17).  https://techboomers.com/how-does-instagram-make-money

رسانه‌های اجتماعی. (1391, آذر 18).  http://socialmedia.ir/social-networks/instagram-history.html

سایت رسمی‌اینستاگرام. (2018).  https://help.instagram.com/537518769659039

 https://www.followjet.com/%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D9%85%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85-%D8%A7%D8%B2-%DA%A9%D8%AC%D8%A7%D8%B3%D8%AA/

فالورهات. (1398, اردیبهشت).  from https://blog.followerhot.com/where-is-instagram-revenue/

فید اوت. (2019, مارچ 28).  https://www.feedough.com/how-does-instagram-make-money-instagram-revenue-model/

فیداوت. (2019, مارچ 28). https://www.feedough.com/how-does-instagram-make-money-instagram-revenue-model/

ویکی پدیا. (2019, آوریل 17).  https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85