سیاست و اقتصاد | اقتصاد و تکنولوژی | محیط زیست

 

| جهان در حال حاضر نیمی از راه را تا رسیدن به افزایش دمای 2.7 درجه‌ای پیموده است. فعالیت‌های انسانی از دهه‌ی 1850 تاکنون، یعنی از زمان شروع سوزاندن زغال سنگ در مقیاس صنعتی گسترده موجب گرمایش 1.8 درجه‌ای شده است.

گزارش مهم تغییرات اقلیمی بیانگر خطر جدی بروز بحران قریب‌الوقوع تا سال 2040 است.

گزارش مهمی که از سوی پنل علمی ملل متحد درباره تغییرات اقلیمی منتشر شده است، تصویر هولناکی را از عواقب آنی تغییرات جوی به تصویر کشیده است که بسیار وحشتناک‌تر از تصورات قبلی است. براساس این گزارش برای اجتناب از آسیب‌های جوی لازم است که اقتصاد جهان با سرعت و مقیاسی که تا به حال در تاریخ سابقه نداشته است، متحول شود.

این گزارش که از سوی مجمع بین‌المللی تغییرات اقلیمی منتشر شده ، توسط گروهی از دانشمندان تهیه شده است که از سوی سازمان ملل متحد دعوت شده‌اند تا رهبران جهان را راهنمایی کنند. این گزارش حکایت از آن دارد که تشدید کمبود منابع غذایی و آتش‌سوزی و نابود شدن انبوه صخره‌های مرجانی بسیار زودتر از آنچه تصور می‌کنیم، تا سال 2040 رخ خواهد داد؛ زمانی که آنقدر نزدیک است که اکثر جمعیت جهان آن را به چشم خواهند دید.

بیل هر[1] مؤلف گزارش‌های پیشین I.P.C.C.  و فیزیکدان موسسه‌ی غیرانتفاعی Climate Analytics، این گزارش را “شوک بزرگی می‌داند که به شدت نگران کننده است”. هر می‌گوید: “چند سال قبل نمی‌دانستیم که این فاجعه در چند قدمی‌مان قرار دارد.” این گزارش نخستین گزارشی بود که به سفارش رهبران جهانی تحت توافق پاریس، معاهده‌ی 2015 ملل برای مقابله با گرمایش جهانی انجام شد.

تدوین کنندگان گزارش دریافتند که اگر انتشار گازهای گلخانه‌ای با سرعت فعلی ادامه پیدا کند، جو تا سال 2040 بیشتر از  2.7 درجه فارنهایت (معادل 1.5 درجه سانتیگراد) بالاتر از سطح پیش‌صنعتی گرم خواهد شد؛ پی‌آمد این گرم شدن زیر آب رفتن خطوط ساحلی و تشدید شدن فقر و خشکسالی است. گزارش قبلی با تاکید بر روی برآورد آسیب‌های ناشی از بالاتر رفتن دما از حد متوسط به میزان 3.6 درجه فارنهایت (2 درجه سلسیوس) تهیه شده بود، چرا که دانشمندان این حد از افزایش دما را آستانه‌ای تصور می‌کردند که با رسیدن به آن دما شدیدترین تغییرات جوی رخ خواهد داد.

حال آن که گزارش جدید نشان می‌دهد که بسیاری از اثرات مورد بحث بسیار زودتر، در حد 2.7 درجه فارنهایت به وقوع خواهد پیوست.

مولفین گزارش که میزان خسارت ناشی از این آسیب را پنجاه و چهار هزار میلیارد دلار تخمین زده‌اند، معتقدند که اجتناب از جدی‌ترین تغییرات اقلیمی ایجاب می‌کند که اقتصاد جهانی ظرف چند سال متحول شود. اگرچه محققین به این نتیجه رسیده‌اند که از نظر تخصصی امکان ایجاد تغییرات سریع لازم برای جلوگیری از گرم شدن 2.7 درجه‌ای وجود دارد، مع‌الوصف تصدیق کرده‌اند که ایجاد چنین تغییرات سریعی به لحاظ سیاسی غیرممکن است.

برای مثال در گزارش ذکر شده است که افزایش قیمت یا تعیین مالیات‌های سنگین بر انتشار دی اکسید کربن، احتمالاً به میزان 27000 دلار برای هر تن تا سال 2100، لازم خواهد بود. اما انجام چنین حرکتی در ایالات متحده، که بزرگترین اقتصاد جهانی و دومین تولید کننده گازهای گلخانه‌ای بعد از چین است، به لحاظ سیاسی تقریباً غیرممکن است. قانونگذاران سراسر جهان، از جمله چین، اتحادیه اروپا و کالیفرنیا، برنامه‌های قیمت‌گذاری کربن را تصویب کرده‌اند.

ترامپ رئیس جمهور امریکا که دانش تغییرات جوی ناشی از عوامل انسانی را به سخره گرفته ، عهد کرده است که سوختن زغال را افزایش دهد.

این گزارش توسط 91 دانشمند از 40 کشور تهیه و ویرایش شده است که بیشتر از شش هزار پژوهش علمی را مورد بررسی قرار داده‌اند. توافق پاریس با هدف پیشگیری از گرم شدن بیشتر از 3.6 درجه‌ای بالاتر از سطح پیش‌صنعتی تنظیم شد؛ که در گذشته آستانه بروز آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی وخیم ناشی از تغییرات اقلیمی تصور می‌شد. البته روسای کشورهای جزیره‌ای کوچک که نگران بالا آمدن آب سطح دریا هستند، از دانشمندان خواسته بودند که اثرات افزایش دمای 2.7 درجه‌ای را نیز بررسی کنند.

براساس این گزارش، چنانچه اقدامات سریع و متهورانه‌ای انجام نشود، بسیاری از اثراتی که وقوع آنها برای چندین دهه‌ی بعد پیش‌بینی شده بود، در دمای پایین‌تر و بسیار زودتر تا سال 2040 رخ خواهد داد. مایلز آلن[3]، دانشمند اقلیمی دانشگاه آکسفورد و یکی از مولفین این گزارش می‌گوید: “نتایج گزارش به ما هشدار می‌دهد که باید رویه‌های انتشار گازهای گلخانه‌ای را معکوس کنیم و اقتصاد جهانی را هر چه سریع‌تر تغییر دهیم.”

براساس این گزارش برای پیشگیری از گرم شدن 2.7 درجه‌ای لازم است که آلودگی گازهای گلخانه‌ای از سال 2010 تا 2030 به میزان 45 درصد کاهش پیدا کند و روند کاهشی تا سال 2050 به صد در صد برسد. همچنین مصرف زغال سنگ به عنوان منبع الکتریسیته باید تا سال 2050 از حد 40 درصدی فعلی  به میزان یک تا هفت درصد کاهش پیدا کند. میزان استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیری مانند انرژی خورشیدی و باد، برای تولید الکتریسیته باید از میزان 20 درصدی فعلی به 67 درصد افزایش یابد.

درو شیندل[4]، دانشمند اقلیمی دانشگاه دوک و یکی از تهیه کنندگان این گزارش می‌گوید: ” این گزارش یک نکته را به وضوح مشخص ساخته است: بدون خلاص شدن از زغال سنگ هیچ راهی برای کاهش تغییرات اقلیمی وجود ندارد.”

انجمن جهانی زغال سنگ این نتیجه‌گیری را که مصرف زغال سنگ باید برای جلوگیری از گرم شدن متوقف شود، زیر سوال برده است. کیتی واریک[5]، مدیر اجرایی ارشد این انجمن در بیانیه‌ای اظهار داشته است که بر اساس پیش‌بینی‌های آژانس بین‌المللی انرژی ” مصرف زغال سنگ تا آینده‌ی نزدیک ادامه خواهد داشت.”

واریک بیان داشته است که سازمان متبوع وی قصد دارد کمپینی را برای سرمایه‌گذاری دولت‌ها در تکنولوژی جذب کربن راه‌اندازی کند. این تکنولوژی که در حال حاضر بیش از حد برای مصرف تجاری پرهزینه است، استمرار استفاده‌ی گسترده از زغال سنگ را ممکن می‌سازد.

نمایندگان ایالات متحده، علی‌رغم مفاهیم بحث‌برانگیز خط‌مشی‌های اتخاذ شده، به نمایندگان بیش از 180 کشوری ملحق شدند که خلاصه‌ی این گزارش را برای سیاست‌گذاری پذیرفته‌اند، البته نمایندگان امریکا در عین حال موضع دیپلماتیک ظریف بینابینی را حفظ کرده‌اند. وزارت امور خارجه ایالات متحده در بیانیه‌ای اعلام داشته است که: “پذیرش این گزارش به معنای موافقت ایالات متحده با نتیجه‌های خاص یا محتوای اصلی گزارش نیست.”

هیئت نمایندگان ایالات متحده با وضعیت بغرنجی روبرو شد. امتناع از تایید کردن این سند ایالات متحده را در تضاد با بسیاری از ملل قرار می‌دهد و به جهان نشان می‌دهد که امریکا یک گزارش مستند علمی را رد کرده است. درهر حال این هیئت به نمایندگی از رئیس جمهوری اعزام شده است که دانش جوی و خط‌مشی‌های اقلیمی را رد کرده است… .

مولفین این گزارش اقلیمی سعی کرده‌اند تا بهایی را برای تغییرات جوی تعیین کنند. 54 هزار میلیارد دلار خسارت تخمین زده شده در اثر افزایش 2.7 درجه‌ای دما به 69 هزار میلیارد دلار افزایش خواهد یافت، اگر جهان به میزان 3.6 درجه یا بیشتر گرم شود. البته مدت زمان مربوط به این هزینه‌ها در گزارش قید نشده است.

گزارش با این جمع‌بندی به اتمام می‌رسد که جهان در حال حاضر نیمی از راه را تا رسیدن به افزایش دمای 2.7 درجه‌ای پیموده است. فعالیت‌های انسانی از دهه‌ی 1850 تاکنون، یعنی از زمان شروع سوزاندن زغال سنگ در مقیاس صنعتی گسترده موجب گرمایش 1.8 درجه‌ای شده است.

ایالات متحده تنها کشوری نیست که نتوانسته است انتشار گازهای گلخانه‌ای را به اندازه کافی برای پیشگیری از تغییرات نامساعد جوی کاهش دهد. نتیجه‌ی این گزارش مبین آن است که تعهدات ملل مختلف در معاهده پاریس در راستای کاهش گازهای گلخانه‌ای برای جلوگیری از گرمایش 3.6 درجه‌ای زمین کافی نیست.

این گزارش بر نقش بالقوه‌ی مالیات تعیین کردن برای انتشار دی اکسید کربن تاکید می‌کند. قیمت‌گذاری برای کربن اقدامی کلیدی برای جلوگیری آنی از تغییرات نامساعد اقلیمی است. مولفین گزارش قیمت موثر را 5500 – 135 دلار برای هر تن آلودگی دی اکسید کربن در سال 2030 و 27000 – 690 دلار برای هر تن تا سال 2100 برآورد کرده‌اند.

اقتصاددانان دولتی در دوران ریاست جمهوری اوباما، بهای مناسب کربن را حدود 50 دلار برای هر تن تخمین زده بودند. حال آن که این رقم در دوران ریاست جمهوری ترامپ به حدود 7 دلار برای هر تن کاهش یافت.

گروه حامی سیاست‌های ترامپ، گروه Americans for Prosperity که توسط میلیاردهای آزادیخواه چارلز و دیوید کخ[6] تشکیل شده است، بر راه‌اندازی کمپینی علیه سیاستمداران حامی مالیات بر کربن تاکید کرده است.

مایرون ایبل[7]، رئیس برنامه انرژی در موسسه‌ی Competitive Enterprise ، یک سازمان تحقیقاتی صنعتی مستقر در واشنگتن، و انتقال دهنده‌ی نظرات ترامپ به آژانس حفاظت از محیط زیست معتقد است: “مالیات بر کربن سمی سیاسی است، چرا که این خط‌مشی بهای گاز و برق را افزایش می‌دهد.”

این گزارش به تفصیل آسیب‌های اقتصادی قابل انتظاری را شرح داده است که چنانچه خط‌مشی‌های مناسب از سوی دولتها برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای تصویب نشود، رخ خواهد داد. برای مثال ایالات متحده به ازای هر 1.8 درجه گرمایش، تقریباً 1.2 درصد از تولیدات ناخالص داخلی را از دست خواهد داد.

به علاوه ایالات متحده در کنار بنگلادش، چین، مصر، هندوستان، اندونزی، ژاپن، فیلیپین و ویتنام محل سکونت 50 میلیون انسانی هستند که چنانچه خطوط ساحلی در پی گرمایش 2.7 درجه‌ای زیر آب برود، آسیب خواهند دید.

در گزارش ذکر شده است که چنانچه گرمایش زمین به حد 3.6 درجه برسد، مناطق استوایی به سرعت و به حدی باورنکردنی خالی از سکنه خواهد شد. آرومار روی[8]، مدیر موسسه هندی سکونتگاه‌های انسانی[9] و یکی از نویسندگان این گزارش می‌گوید: “مرزهای بین کشورها در بعضی نقاط جهان بی‌معنا خواهد شد. شاید بتوان دیواری را برای جلوگیری از ورود ده هزار و بیست هزار یا حتی یک میلیون نفر بنا کرد، اما این دیوار در مقابل هجوم ده میلیون نفر کاری از پیش نخواهد برد.”

همچنین در گزارش آمده است که اگر دولت‌ها نتوانند مانع از گرمایش 2.7 درجه‌ای شوند، سناریوی احتمالی دیگری به وقوع خواهد پیوست: دمای جهان از این حد بالاتر خواهد رفت و بیشتر از 3.6 درجه فارنهایت گرم خواهد شد. پس از آن دما در پی برآیند اثر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و بهره‌گیری از تکنولوژی جذب کربن دوباره پایین می‌آید و به زیر آستانه 2.7 درجه‌ای می‌رسد.

“در گزارش ذکر شده است که چنانچه گرمایش زمین به حد 3.6 درجه برسد، مناطق استوایی به سرعت و به حدی باورنکردنی خالی از سکنه خواهد شد. آرومار روی[8]، مدیر موسسه هندی سکونتگاه‌های انسانی[9] و یکی از نویسندگان این گزارش می‌گوید: “مرزهای بین کشورها در بعضی نقاط جهان بی‌معنا خواهد شد. شاید بتوان دیواری را برای جلوگیری از ورود ده هزار و بیست هزار یا حتی یک میلیون نفر بنا کرد، اما این دیوار در مقابل هجوم ده میلیون نفر کاری از پیش نخواهد برد.“

البته بعضی آسیب‌ها در سناریوی فوق غیرقابل برگشت خواهد بود. تمام صخره‌های مرجانی از بین خواهد رفت. با این حال کوه‌های یخ دریایی که در اثر گرمایش زمین ذوب شده بودند، بعد از کاهش دما دوباره ایجاد خواهد شد.

دکتر شیندل می‌گوید: “سناریوی بالاتر رفتن دما از حد تعیین شده و بعد سرد شدن دوباره زمین سناریوی جذابی برای دولتمردان است، چرا که به این ترتیب مجبور به ایجاد تغییرات سریع نخواهند بود. اما شکی نیست که این سناریو معایب و عواقب جبران‌ناپذیری دارد.”

| نیویورک تایمز،  Coral Davenport، مترجم: مریم امیری خواه |

[1]  – Bill Hare

[2] – Jair Bolsonaro

[3] – Myles Allen

[4] – Drew Shindell

[5] – Katie Warrick

[6] – Charles and David Koch

[7] – Myron Ebell

[8] – Aromar Revi

[9] – Human Settlements