| نکته‌‌ای که در تمام بازی‌‌های رایج وجود دارد عقلانیت مدرن است؛ عقلانیتی که انسان و صفات متعالی آن افول می‌‌کند و انسان می‌‌ماند و جهانی که خدایی در آن وجود ندارد.

«ما همان گونه عمل می‌‌کنیم که می‌‌اندیشیم»

نگاه شما نسبت به زندگی چگونه است؟ آن چیزی که در مورد زندگی باور دارید منشا اثر در رفتار شماست. شما آنگونه عمل می‌‌‌‌کنید که می‌‌اندیشید. هر یک از ما نسبت به جهان پیرامونمان باور و اعتقادی داریم که آن راهنمای برنامه ریزی‌های ما در زندگی و هدایت‌گر ما در سبک و سیاق زندگیمانند وحتی فیلترهایی هستند که در فهم ما از مسائل پیرامونمان و جهان، تجربه ما از زندگی و هرچه که می‌‌بینیم و می‌‌شنویم موثر هستند. این اعتقاد مربوط به دین دار بودن یا بی‌‌دین بودن نیست، بلکه باورهایی است که خودآگاه یا ناخودآگاه در پس ذهن و اندیشه افراد رسوخ کرده و می‌‌کنند. شکل گیری این اعتقادات متأثر است از محیط زیست، مطالعات، خانواده در یک کلام فرهنگی که کسی در آن زیست کرده است.

یکی از روش‌‌های تربیت و به تبع آن یکی از ابزارهای فرهنگی؛ بازی است. بازی‌‌ها دارای ظاهر و باطنی هستند. افراد موقعی که درگیر بازی می‌‌شوند‌‌ و شور و هیجان بازی بر آن‌‌ها حاکم می‌‌شود به معنای آن است که با آن بازی ارتباط برقرار کرده‌‌اند و در حال تاثیر پذیرفتن هستند؛ تاثیر پذیرفتن از روح کلی و حاکم بر آن بازی. چه بسا تا موقعی که نتوانید با بازی ارتباط برقرار کنید و نتوانید با آن یکی شوید و در صورت ناخودآگاه، منطق اصلی خودش را در شما نهادینه نکند یا شما به صورت خودآگاه متوجه آن باشید و قبولش نکنید؛ هرگز نخواهید توانست در آن بازی موفقیتی کسب کنید و پیروز آن بازی باشید.

“افراد موقعی که درگیر بازی می‌‌شوند‌‌ و شور و هیجان بازی بر آن‌‌ها حاکم می‌‌شود به معنای آن است که با آن بازی ارتباط برقرار کرده‌‌اند و در حال تاثیر پذیرفتن هستند؛ تاثیر پذیرفتن از روح کلی و حاکم بر آن بازی.“

همان طور که شما در بازی‌های جنگی راهی جز کشتن طرف مقابلت که دشمن تلقی می‌‌شود ندارید؛ اصلا امکان انجام کار دیگری جز این به شما داده نمی‌‌شود یا در بازی های استراتژی امکان زیست مسالمت آمیز چند امپراطوری کنار یکدیگر امکان پذیر نیست و تنها با نابودی دیگری شما پیروز بازی خواهید بود. نکته‌‌ای که در تمام این بازی‌‌ها وجود دارد عقلانیت مدرن است؛ عقلانیتی که انسان و صفات متعالی آن افول می‌‌کند و انسان می‌‌ماند و جهانی که خدایی در آن وجود ندارد. جهانی که انسان تنها اراده‌‌ی مطلق برروی آن است. جهانی که انسان ابزار ساز با عقلانیت دو دوتا چهارتای دکارتی برآن حاکم شده است و قدرتمندتر از او چیزی نیست. در بین همین انسان ها قدرتمندتر کسی است که تکنولوژی جدیدتر و تعداد بیشتری سرباز و تجهیزات و مقدار بیشتری ثروت داشته باشد. این جهان، شروع به ساخت بازی‌‌هایی می‌‌کند که نشأت گرفته از جهان بینی خودش است؛ یعنی بازی می‌‌سازد که اگر توانستید تعداد سرباز بیشتری یا تکنولوژی بهتری داشته باشید؛ مثلا تفنگ قوی‌‌تری داشته باشید پیروز خواهید بود و یا اینکه شانس پیروزی بیشتری خواهید داشت.

مثلا بازی معروف ریسک؛  یک بازی استراتژیک است که به دو صورت دیجیتال و فیزیکی روی میزی وجود دارد. در این بازی نقشه‌‌ی جهان یا کشوری مقابل شماست و قابلیت 2تا6 بازی کن را دارد که خود این بازی انواع متفاوتی دارد که در تمام آن‌‌ها تنها کسی پیروز است که بتواند همه‌‌ی رقبا را حذف کند و برای این باید با تعداد سرباز بیشتری نسبت به حریف حمله یا دفاع کند. منطق این بازی حمله و تعداد سرباز بیشتر برابر با پیروزی است.

اما چیزی که ما در تاریخ دینی خود شاهد آن بوده ایم چیزی متفاوت از این نوع جهان بینی بوده است. چه بسا در بسیاری از جنگ های پیامبران به‌ویژه حضرت محمد(ص) که داستان‌های بیشتری از ایشان به ما رسیده است؛ مسلمانان جنگ‌‌هایی را پیروز شده اند که سربازان کمتر و تجهیزات ضعیف‌‌تری نسبت به دشمن داشته اند اما به‌جای آن‌‌ها توکل به خدای متعال و اطاعت پذیری نسبت به ولی پیامبر(ص) داشته‌‌اند.

“نکته‌‌ای که در تمام این بازی‌‌ها وجود دارد عقلانیت مدرن است؛ عقلانیتی که انسان و صفات متعالی آن افول می‌‌کند و انسان می‌‌ماند و جهانی که خدایی در آن وجود ندارد. جهانی که انسان تنها اراده‌‌ی مطلق برروی آن است. جهانی که انسان ابزار ساز با عقلانیت دو دوتا چهارتای دکارتی برآن حاکم شده است و قدرتمندتر از او چیزی نیست.“

اما جنگ‌‌هایی هم بوده است که مسلمانان برتری نفرات و تجهیزات داشته اند و به قدرت خود مغرور شده‌‌اند و توکل به خدا را از یاد برده‌‌اند و مغلوب گشته‌‌اند.

مثلا پیروزی غزوه بدر کبری که در ماه رمضان سال سوم هجری رخ داد. مسلمانان با تعداد 313 نفر در برابر کاروان 950 نفری مجهز مشرکان قریشی. و یا بالعکس غزوه احد که در شوال سال سوم هجرت پیامبر(ص) رخ داد، به گفته‌‌ی مورخین؛ شرایط برتری مسلمانان به‌گونه‌‌ای بوده است که عده‌‌ای از به ظاهر یاران پیامبر که ترسو یا منافق بوده اند در این جنگ پیشاپیش می‌‌رفته‌‌اند و می‌‌گفته‌‌اند این جنگ را حتما پیروز هستیم، در چنین شرایطی عده‌‌ای که به دستور پیامبر(ص) از کوه احد مراقبت می‌‌کرده‌‌اند از دستور ایشان سرپیچی می‌‌کنند و هنگامی که مسلمانان به ظاهر جنگ را پیروز شده‌‌اند برای غنایم کوه را رها می‌‌کنند و نتیجه عکس آن می‌‌شود که در حال وقوع بوده است. همه این‌ها درسی از تاریخ است برای مسلمانان که عنصر اصلی پیروزی چیزی به جز این ظواهر است و آن عنصر اصلی توکل به خداوند و اطاعت از او و ولی اوست.

به تجربه‌‌ی انقلاب اسلامی و مبارزات آن با طاغوت و دشمنان آن نیز بنگریم تا شاهد تجربه‌‌هایی از قبیل پیروزی اراده بر ابزار و افراد باشیم، هنگامی که انسان‌‌ها با ایمان به وعده‌‌ی صادق الهی(إن تنصر الله ینصرکم) با وجود محدودیت‌‌های مادی و دنیایی در برابر متجاوزانی که قصد نابودی اسلام و به تبع آن جلوگیری از ظهور منجی آن را دارند؛ مقاومت می‌کنند و می‌‌جنگند و پیروز می‌‌شوند. با رجوع به تاریخ و خاطرات دفاع مقدس این نصرت الهی و پیروزی اراده‌‌ها در برابر ابزار و تعداد را می‌‌بینیم و شگفت‌‌زده می‌‌شویم. همچنین مقاومت حزب الله در برابر اسرائیل تا دندان مسلح، چه بسا بسیار پیشرفته و ثروتمند ایستاده‌‌اند و پیروز و مقتدر و عزیز گشته‌‌اند و یا پیروزی‌‌های یمن در برابر تجاوز ظالمانه کشوری بسیار ثروتمند که با پولش از به‌روز ترین تجهیزات نظامی برخوردار است و از حمایت‌‌های آمریکا نیز بی‌‌نصیب نیست.

این‌‌ها مثال‌‌های واقعی بود که برتری تفکر و اراده‌‌ی خداباور را در برابر عقلانیت مدرن نشان می‌دهد.

در بازار بازی‌‌ها تا کنون بازی مشاهده نشده است که بر این مبنا؛ یعنی «خدامحوری« ساخته شده باشد، چیزی که از کودکان تا بزرگسالان با آن درگیر می‌‌شوند و ناخود آگاهشان را در اختیار آن بازی قرار می‌‌دهند و آن بازی در جهان‌‌بینی و سپس عملشان موثر است. کسانی که سرمایه‌‌های جامعه هستند، کسانی که آینده توسط آن‌‌ها رقم خواهد خورد.

منابع:

1. احمدوند، کبری؛ احمدی هدایت، حمید؛ غلامی هره‌دشتی، سهیلا(1394)” فلسفه بازی و نقش آن در رشد عقلانی کودکان بر اساس برنامه P4C”،فلسفه و کودک، 12، ص49-58

2. جزوات درس سیره معصومین استاد حامد رحمت‌‌کاشانی، دانشگاه امام صادق(ع)

3.  سایت دانشنامه اسلامی wiki.ahlolbait.com