برادری بعنوان یک رابطه اجتماعی که برگرفته از فطرت انسانی می باشد دارای آثاری است که می تواند برنوع زندگی افراد تاثیر شگرفی داشته باشد، منبع پنهانی ارزش که با تقویت و پرورش آن رسیدن به رشد مستمر آسان می گردد. که در این دوران با دور شدن از اخلاق و فرورفتن درخودخواهی ناشی از تفکر مادی گری نسبت به آن غافل شده ایم. دراین مقاله بر آنیم که ضمن تعریف برادری از دیدگاه اسلام و بیان شاخص های آن با توجه به آیات و روایات، آثار اقتصادی آنرا مورد توجه قرار داده و اهمیت آنرا در بعد اقتصادی روشن نمائیم. شاید بتوان با حاکم کردن این روحیه میان افراد لذت زندگی دراین جهان فانی را بیشینه و با کمینه کردن هزینه های اجتماعی شاهد از بین رفتن فقر و کمبودها باشیم. اینک با هم مطلب را از نظرمی گذرانیم.

یکی ازتعالیم برجسته ادیان آسمانی چگونگی برخورد افراد با یکدیگر می باشد که در ادیان مختلف به صور گوناگون به آن پرداخته شده است. این مفهوم در یهودیت به عبارت هم دین گره خورده است که درپرتو آن چگونگی برخورد افراد با هم درجامعه یهودی معنا می یابد و دراسلام نیز در ضمن مفهوم اخوت که شامل معنای وسیعتر از برادری خونی و حتی برادری مذهبی یهودیت است شکل ویژه ای به روابط اجتماعی میان افراد می دهد.
از لحاظ لغوی اخوت مصدر اخ و به معنای برادری، دوستی و مصاحبت می باشد. 1برخی نیز براین باورند که معنای اصلی اخوت قوت و نیرو است که درآن مفهوم الفت، عطوفت و دوستی لحاظ شده است. 2
درادبیات اقتصادی سرمایه اجتماعی بعنوان یک از شاخص های کیفی تاثیر شگرفی بر متغیرهای اقتصادی دارد، براساس روحیه برادری شکل گرفته است. آنچه دراین مقاله سعی شده مورد التفات قرارگیرد، تعریف نوع رابطه برادری در اسلام و تاثیر آن بر رفتارهای اقتصادی خواهد بود. تا براساس آن به سوی جامعه آرمانی رهنمون گردیم. جامعه ای که درآن دیگر منیت جای ندارد و فرد مشکل دیگری را مشکل خود می داند و درحل آن از هیچ تلاشی فروگذار نمی شود.

برادری در قرآن
در قرآن کریم برادری بعنوان یکی از نعمت هایی است که خداوند برای مومنان در دنیا و آخرت قرارداده است 3 که تاثیر زیادی بر زندگی اجتماعی و روابط بین آنان و در نتیجه نحوه اداره جامعه اسلامی دارد. 3
قرآن با بیان های زیبا و شگرف وجود رابطه برادری را بین مسلمانان گوشزد می کند و در بخش های مختلف به بیان شاخص های برادری می پردازد 4که شاید با عمل به آنها زندگی مملو از خیر و خوبی برای خود به ارمغان بیاورند و زمینه های تحقق جامعه اسلامی که براساس وحدت و انسجام شکل می گیرد را ترسیم نماید. بالاخره با بیان انما المومنون اخوه به صورت صریح نوع رابطه بین مومنان را یادآور می شود که لازمه تحقق جامعه آرمانی می باشد. جامعه ای که در آن اصلاح و عدالت، مشارکت و تعاون، ایثار و مساوات، صلح و دوستی حاکم است جامعه ای دور از تهمت و غیبت. ظلم وفساد، کینه و بغض، حسد و بخل. امت واحده که برای رضایت الهی گام برمی دارد درحالیکه برای هم طلب آمرزش می کنند. 5

اقسام برادری در قرآن
1- برادری اعتقادی: این نوع برادری نشان دهنده نوع پیوند و ارتباط میان همه کسانی است که بر رای و عقیده واحد می باشند که در ضمن آیه 11 سوره حشر رابطه بین منافقان و کفار را نشان دهنده سوء نیست و نزدیکی آنها می باشد را بیان می کند. از سوی دیگر رابطه بین تبذیرکنندگان – کسانی که بیهوده و نابجا خرج می کنند – و شیطان را نوعی برادری می داند 6 چرا که تبذیر را کنشی شیطانی و رفتاری نابهنجار می داند که نشان دهنده همراهی و هم عقیده بودن میان آنها در ناسپاسی و کفران نعمت ها می باشد. از آنجا که اعتقادعام است فلذا شامل رابطه بین مومنان نیز می شود تا جائیکه براساس آن در روابط و برخوردهای خود نمونه از نعمت الهی برخود را ترسیم می نمایند و با حاکم شدن روحیه رحمت و مهربانی7 درمیان خود سعی در پیشبرد اهداف عالیه اسلام دارند. این نوع برادری یکی از کارآمدترین راهها برای اتحاد اجتماعی و همگرایی میان امت و بهترین راه برای گریز از زیانهای تفرقه و اختلافات است چرا که در سایه آن اتحاد و هم دلی و همکاری معنا می یابد و با حفظ توازن اجتماعی، عدالت و کاهش فاصله طبقاتی رخ می دهد. قرآن محور اصلی اتحاد و وحدت را در جامعه اسلامی، برادری اعتقادی می داند. ارتباطی که از ارتباط خونی قوی تر و اساسی تر است و هوی و هوس درآن خللی نمی تواند وارد کند.
2- برادری قومی: این نوع برادری نشان دهنده نوعی پیوند اجتماعی است که موجبات همبستگی ملی میان جوامع و نزدیکی همه افراد جامعه با هر عقیده و مذهبی به هم می شود و از آن جهت که برادری خونی را به تلاش وامی دارد تا به گردهم آمدن و همکاری نیازهای خود را برطرف سازند و برای رسیدن به سعادت دنیوی گام بردارند، مهم می باشد. این نوع برادری در قرآن با بیان برادری میان پیامبران الهی و قومشان بیان شده است. 8
3- برادری خونی: این نوع برادری که نشان دهنده معنای لغوی برادری است در ضمن داستان حضرت موسی (ع) و هارون به بهترین و کاملترین نوع ترسیم شده است تا آنجا که حضرت موسی برای پیروزی در مأموریت خود از پروردگار می خواهد که هارون را بعنوان پشتوانه و همراه او در عرصه این مسئولیت سنگین قرار دهد تا در سایه این همراهی و همکاری یاد خدا و تسبیح او زیاد گردد. 9
ژاک آنالی نویسنده فرانسوی با اشاره به برادری میان آنها می نویسد: «در کتاب مقدس نخستین زوج برادری که رقیب و دشمن یکدیگر نیستند زیرا هر یک برای انجام وظیفه اش نیاز به موفقیت آن دیگری دارد، موسی و هارون است که پس از پایان دوران تبعید وخروج از مصر، زمانی که در صحرای سینا مردمان کوچگر به سرزمین موعود او نزدیک می شوند، این نوع برادری، خود را نشان می دهد.
برادر بزرگ تر، هارون، از اینکه خداوند برادر کوچکترش را به عنوان پیامبری از سوی خود برگزیده حسادتی در دل ندارد و موسی که الکن است نیاز به هارون دارد تا با مردمش گفتگو کند. آن دو بواسطه روابطشان با هم تمامی شرایط ضروری برای پیدایش لحظات پیام آوری را فراهم می آورند و به برادری مفهومی تازه و کامل می دهند.»10
نمونه دیگر برادری در قرآن چگونگی برخورد هابیل با قابیل است. آنجا که در برابر تهدید به قتل قابیل، هابیل می گوید: ترس از پروردگار مرا به نیکی در برابر بدی می دارد چرا که عمل تو از روی حسد است و حسد از متقین دور است11.
در جای دیگر یوسف در برابر تمامی سختی ها و ناملایمات ها که به خاطر حسد برادران متوجه او شده است هنگامی که به قدرت می رسد دست به انتقام نمی زند و از تقصیر و ظلم آنها نسبت به خود می گذرد و آنها را می بخشد12 و به آنها غله کافی می داد تا در آن قحطی و خشک سالی در رفاه و آرامش باشند. قرآن با اشاره به این قطعه های تاریخی نمایشی زیبا از برادری ترسیم می نماید که نمایانگر عفو و گذشت در موضع قدرت و رفع کینه و حقه می باشد تا براساس آن روحیه عطوفت و برادری نسبت به هم افزایش یافته و به سوی جامعه عاری از تنش و ظلم گام برداریم.
در تعالیم قرآن رعایت اخلاق نسبت به دیگران ذاتی است. به خلاف یهودیت که رعایت اخلاق را نسبت به غیر از هم دینان لازم نمی شمارد بلکه بخاطر مصالح آنرا جایز می داند. قرآن مادامی که افراد به مقابله با دین نپرداخته اند و مؤمنان را از دیار و کاشانه شان بیرون نکرده اند از خوبی و رعایت عدالت نسبت به آنها نهی نمی کند13 و رعایت برادری را نسبت به هم نوعان لازم می شمارد. چرا که اسلام تنها سبب برتری را تقوی می داند14 نه چیز دیگر.

برادری در روایات
در روایات برادری با عنوان اخوت مطرح می گردد و ضمن برشمردن پاره از ویژگی های برادری حقوق آنها را نسبت به هم بیان می کند. نمونه آشکار آن در حدیثی از امام صادق(ع) است که نسبت برادری بین مؤمنان را همانند رابطه بین اعضا بدن می شمارد چنانکه اگر یکی از اعضا دچار عارضه شود درد آنرا جاهای دیگر بدن نیز احساس می کنند و با آن همدردی می کنند15.
در روایتی دیگر مؤمن را کسی می داند که چشم و راهنمای برادر خود باشد. نسبت به او خیانت و ستم روا نمی دارد، فریبش نمی دهد و اگر وعده ای داد به آن عمل می کند16.
در جای دیگر بدترین برادر را آن کسی می داند که مایه رنج و زحمت باشد17.
از سوی دیگر برای تشویق انسانها به حفظ رابطه برادری و افزایش روحیه همکاری و همیاری بین آنها برای برآورده کردن حوائج مؤمن ثوابهای بزرگی را یاد می کند تا افراد برای برطرف کردن حوائج مادی و معنوی برادران خود تلاش کافی را انجام دهند و در عوض آن خداوند را یار و مدد کار خود قرار دهند18. در این حالت است که هر فردی خوشبختی خود را در خوشبختی دیگری می یابد که این همان مفهوم برادری است.
در رساله حقوق امام سجاد(ع) برادر را باعث عزت و قوت فرد می شمارد که هم اوست در مبارزه با دشمن او را تنها نمی گذارد و با پند و اندرز او را در راه رسیدن به مطلوب یاری می رساند.

حقوق برادری
آنچه از روایات و آیات به دست می آید تقسیم حقوق برادری به شرح ذیل است:
1- کمک مالی: که بالاترین رتبه آن رفع حاجت برادر و مقدم کردن آن بر خویشتن است19. و حد پایین آن برآورده کردن نیاز او بدون اینکه درخواستی نماید، می باشد.
این نوع حقوق از مهمترین بعدهای برادری اسلامی است که در اسلام بر آن توجه خاص شده است تا جایی که برادری در بعد اقتصادی را از واجبات می داند و برخی معتقدند هیچ چیز همچون کمکهای مالی نمی تواند نگاهبان برادری باشد20.
فلذا ثروتمندان باید آنچه را که برادران مؤمن ایشان بدان نیاز دارند از قبیل خوراک و پوشاک، وسائل زندگی و درمانی و تعلیم و تربیت در اختیار آنان قرا ردهد تا آنها نیز در رفاه و آسایش قرار گیرند و کمبودی در زندگی خود احساس نکنند چرا که مال خود وسیله ای است برای آزمایش آنان که می تواند بهشت برین را برای آنان به ارمغان بیاورد.
2- کمک بدنی: تلاش در رفع نیازهای برادران و یاری رساندن به آنها حتی با یک لبخند می باشد فلذا محبوبترین مردمان نزد باری تعالی کوشاترین آنها در رفع نیازهای دیگران می باشد و برای آن پاداش و ثوابی عظیم قرار داده شده است21. در دوستی خود ثابت قدم باشد و با اندک ناملایمتی آن را قطع نکند بلکه با اغماض و ایثار آن را استحکام بخشد تا جائیکه در تاریخ آمده پیامبر نسبت به دوستان حضرت خدیجه نیز بعد از رحلت آن بانو محبت روا می داشت.
3- کمک زبانی: به زبان ابراز دوستی و دلسوزی نماید. او را نصیحت کند، اسرار او را حفظ نماید در برابر او تفاخر نکند و آینه تمام نمای او باشد22. و سبب رحمت و مهربانی نسبت به او باشد نه رنج و زحمت و اینکه آبروی او را آبروی خود بداند و در حفظ آن بکوشد. عذر او را بپذیرد و از لغزش های او بگذرد23. برای او در ایام حیات و پس از مرگ او همانگونه که برای خانواده خود دعا می کند، دعا کند24.
با نهادینه شدن این خصوصیت ها در درون افراد از نابهنجاری ها کاسته می شود و در پرتوی آن مشارکت های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی شهروندان افزایش می یابد که این خود زمینه ساز توسعه پایدار می باشد.

برادری و اقتصاد، در متون دینی
آنچه به صورت اجمالی می توان به صورت صریح درباره رابطه برادری اسلامی و اقتصاد بیان کرد اضافه بر حقوق مالی واجبی که برعهده هر مسلمان است مواردی است که به آن اشاره می کنیم.
1) برآوردن حاجت دیگری: اسلام برای برطرف کردن نیازهای دیگران اهمیت خاصی قائل شده است تا آنجا که ثواب آن را بیش از اعتکاف یک ماه در مسجدالحرام قرار داده است25. و با بیان های گوناگون این وظیفه خطیر رابه آنان گوشزد می کند چراکه شکرگذاری از نعمتی را استفاده صحیح از آن و بخشش آن به نیازمندان می داند، چنانچه امام علی(ع) می فرمایند: مؤمن نمی تواند سیر باشد درحالیکه برادر او گرسنه است26. و یا اینکه مسلمان نیست کسی که صبح کند درحالی که برای حل مشکل دیگران اهتمام نداشته باشد. فلذا آنچه در اسلام مطرح است علاوه بر رعایت اخلاق، پشتوانه بودن نسبت به هم و کمک به حل گرفتاری های دیگران می باشد تا دیگر هیچ ظلمی واقع نشود.
2) مواسات با نیازمندان: در حدیثی از امام صادق(ع) آمده است که سزاوار است مسلمانان نسبت به هم عطوفت داشته باشند و با نیازمندان مواسات داشته باشند27 که با برقرار شدن اصل مواسات و هم پشتی اقتصادی و معیشیتی روحیه برادری در میان آنها استحکام می یابد. 28 درجایی دیگر حق مسلمان را بر برادرش این می داند که اگر برادرش گرسنه بود سیر نخورد، اگر تشنه بود سیراب نشود و اگر جامه و لباس نداشت جامه زیادی نپوشد29. تا بتوانند سختی های او را درک کند و در حل مشکلات او را یاری رساند چنانچه امام علی(ع) می فرماید: دین سامان نمی یابد مگر با انصاف در برخورد و شریک کردن برادران در مال خود30.
3- ایثار مالی: مقدم کردن برادر بر خود و کمک برای حل مشکلات مالی دیگران تا در سایه آن فقر و بیچارگی ازبین برود و هر فرد خوشحالی خود را در خوشبختی دیگران جستجو کند تا جائی که حتی هزینه زندگی یکدیگر را تأمین کنند31.
اینجاست که در تعالیم دینی احتکار و ربا منع شده است و کمترین حق مؤمن بر برادرش این دانسته شده است که چیزی را او بدان بیشتر نیازمند است نزد خود نگاه ندارد32. تا براساس آن جامعه به سوی کمال خود رهنمون گردد و با شکر نعمت ها، نعمت فزونی یابد و زمین و آسمان برکاتش را برما ارزانی دارد.

آثار اقتصادی برادری اسلامی
1- رشد و توسعه: از آنجا که برادری پایه و اساس سرمایه اجتماعی33 است و این سرمایه به عنوان ثروت مولد جمعی و پنهانی مکمل سرمایه های فیزیکی است، پس با حاکم شدن آن در کنش های اجتماعی تنش ها کاسته می شود و انسجام و وحدت اجتماعی شکل تازه ای می گیرد که در این حالت هزینه مدیریتی کاهش می یابد فلذا زمان و سرمایه بیشتر به فعالیت های اصلی و پربازده سوق پیدا می کند و با استحکام و پایداری بیشتری می توان روبه رشد و توسعه همه جانبه گام برداشت.
با حاکم شدن روحیه برادری مشارکت و تعاون، مساوات، اعتماد و امنیت معنا پیدا می کنند که پایه و اساس رشد و توسعه اقتصادی اند. از سوی دیگر با حاکم شدن برادری آنچه بیش از سود و منفعت فردی حائز اهمیت است، منفعت جمعی و حاکم شدن سعادت و خوشبختی در جامعه است که در پرتوی آن منفعت فرد نیز افزایش می یابد و سبب می شود که جامعه با سرعت بیشتری به سوی رشد و توسعه همه جانبه گام بردارد…
برادری اضافه بر اثرات ساختارگرایانه بر جامعه و فراهم کردن زمینه های لازم اجتماعی برای رشد و توسعه می تواند مشکلات سرمایه ای طرح های اجتماعی را با کمترین هزینه حل نماید و سرمایه های مادی مورد نیاز آنها را تأمین کند. چنانچه در اسلام قرض الحسنه، مشارکت و دیگر عقود اسلامی مطرح می گردد که متناسب با فعالیتهای اقتصادی سود افراد تعیین می شود و بار مالی اضافی ناشی از بهره در آن جایگاهی ندارد.
2- عدالت و رفع فقر: اسلام براساس روحیه برادری جامعه را ترسیم می کند که براساس آموزه های آن تمامی مردم برای اقامه قسط و عدالت کوشش نمایند34. چرا که با حاکم شدن روحیه ایثار و خیرخواهی دیگر حسد، حرص و خودخواهی جایی در میان روابط بین افراد نخواهد داشت و با توزیع مجدد درآمدها از طریق حقوق مالی واجب و مستحبی کاهش فاصله طبقاتی امکان پذیر می گردد. چرا که در نظام برخواسته از برادری و نوع دوستی، مصرف به خودی خود هدف نمی باشد بلکه ابزاری برای رشد و تکامل است که در حد کفاف مورد توجه قرار می گیرد. فلذاست که فردی هنگامی که خود را در برابر محرومان و فقرا مسئول بداند سعی در برطرف کردن نیازهای آنان به طرق مختلف می نماید و هر فردی از استفاده دیگران از نعم الهی خشنود شده چرا که رفع فقر را سبب بهره مندی بیشتر از مواهب الهی می داند.
ژاک آتالی می نویسد: برادری مفهومی انسانی به ابدیت می دهد و برای هر نسلی فرصتی فراهم می آورد که خوشبختی خود را در خوشبختی دیگری بجوید و برای دیگری دنیایی بهتر از آنچه خود دریافت کرده باقی بگذارد35.
برادری سبب می شود که فرد با تصویر دیگری از زندگی، سعادت خود را سعادت دیگری بداند آنچنانکه منفعت کسی که از تلفن برخوردار است در اینست که افراد بیشتری تلفن داشته باشند چرا که در اینصورت منفعتی که نصیب او می شود، بیشتر خواهد بود. فلذا با حاکم شدن برادری هر فرد برای اینکه از زندگی خود لذت ببرد خواهان رفع فقر و فلاکت می باشد که این بدون توزیع مجدد درآمدها و برقراری عدالت امکان پذیر نمی باشد.
3- افزایش درآمد ملی: یک نمونه برادری که قرآن از آن بعنوان برادری منفی یاد می کند برادری مبذرین و شیاطین است36 که سبب از بین رفتن منابع لازم می گردد که این خود سبب عدم کارایی می باشد. از سوی دیگر در تابع مصرف کل جامعه اسلامی طبق تعالیم اسلامی، مصرف مستقل از درآمد ملی است و در حد کفاف می باشد و متناسب با هر فرد تغییر می کند37. با حاکم شدن روحیه برادری دیگر منابع به صورت غیربهینه هدر نمی رود بلکه باتوجه به نیازها مصرف می شود. حاکم شدن روحیه نوع دوستی و عدم تمامیت خواهی و خیرخواهی سبب گسترش امنیت در جامعه می شود که این خود تأثیر شگرفی بر رشد سرمایه گذاری و در نتیجه افزایش درآمد ملی دارد38. از سویی شاخص های برادری دارای اثرات غیرمستقیم زیادی بر افزایش تولید و درآمد و کاهش هزینه ها دارد. سرمایه اجتماعی بعنوان یک دارائی جمعی که تحت مالکیت فرد نمی باشد بلکه از همراهی و همدلی آنها با یکدیگر بدست می آید زمینه ساز استفاده بهینه از سرمایه های انسانی و فیزیکی و در نتیجه افزایش بازدهی آنها می شود که این خود سبب بالفعل شدن توانایی های بالقوه جامعه و افزایش درآمد ملی می گردد.
4- اشتغال: یکی از آثار برادری، تلاش در رفع نیازهای دیگران است. چه بسا بتوان با سرمایه های کوچک اشتغال ایجاد نمود و با آموزش و بالا بردن سطح معلومات زمینه های مناسب برای کارآفرینی را ایجاد نمود. از سویی ممکن است افراد خود توانایی برای ایجاد اشتغال داشته باشند که با بدست آوردن سرمایه های مورد نیاز خود آن طرح ها ایجاد گردد. نه اینکه با حاکم شدن ربا در جامعه بسیاری از طرح ها فاقد توجیه اقتصادی باشند که در این صورت بسیاری از افراد با استعداد از کار باز بمانند.
سرمایه اجتماعی بعنوان یک منبع غیررسمی می تواند بسیاری از ضعفهای دولت را در تأمین مالی صنایع و ایجاد اشتغال جبران کند چنانکه دکتر محمد یونس در بنگلادش با تأسیس بانک GRAMEEN برای تأمین مالی کشاورزان فقیر توانست نقش تأثیرگذاری بر رشد و اشتغال در مناطق محروم داشته باشد. باید توجه داشت با وجود فقر وام گیران در حدود 98% وامها باز پرداخت شدند در حالیکه چیزی جز اعتماد که برخاسته از روحیه برادری است باتوجه به حداقل شرایط ضمانتی در ادامه کار این بانک تأثیر نداشته است.
5- رفاه: مکاتب مختلف به طرق گوناگون خواهان حاکم شدن رفاه و خوشبختی در جامعه اند در حالیکه غافلند که می توانند با حاکم کردن روحیه برادری در جامعه رفاه را با کمترین هزینه در جامعه ایجاد نمایند. چرا که در این حال هر فردی بفکر رفاه و خوشبختی دیگری است. چرا که سعادت خود را در گرو سعادت دیگری می داند و خود آنان در پی ایجاد آن بوسیله طرح های اجتماعی عام المنفعه می باشند همچنانکه در اسلام سنت وقف براساس روحیه برابری و برادری شکل گرفته است تا افراد با کمترین هزینه منافع جمعی را بیشینه نمایند و لذت بهره مندی را به همدیگر بچشانند.
آنچه در اسلام بعنوان شاخص های برادری بدان تأکید شده است اموری است که انسانها را برای تحقق جامعه آرمانی خالی از هرگونه زشتی یاری می دهد تا در پرتو آن زندگی دنیایی را به بهترین وجه تجربه نمایند. برادری در تعالیم اسلام در یک کلام خلاصه می شود و آن پسندیدن هر آنچه برای خود می خواهیم برای دیگران تا بهشت در زمین ترسیم گردد.
آنچه در ادبیات امروز اقتصادی بعنوان سرمایه اجتماعی مطرح است خود برگرفته از همین تعالیم است که مشترک تمامی ادیان آسمانی است از این رو است که برادری را هدفی برای تمدن و نه حالتی از طبیعت می دانند که باید براساس آن قوانین حاکم بر بازار نیز تغییر یافته و به رشد و سعادت انسانها توجه نماید.
با حاکم شدن روحیه برادری دیگر شاهد قتل و عام، عقب ماندگی و کمبودها نخواهیم بود چرا که با عقب ماندگی گروهی، خود را از سعادت دور می بینیم. پس می توان گفت تنها راه برون رفت از مشکلات پیش روی بشر ایجاد انگیزه برادری میان افراد و ملتها می باشد تا خودخواهی ها و ظلم از جهان محو شود و همگان به سعادت دنیوی و اخروی رهنمون گردند تا با لذت بردن دیگران اززندگیشان خود نیز زندگی بهتری را تجربه کنند.

* پاورقی در دفتر روزنامه موجود است.