مقاله

مقالات موضوع ایمان دینی را اینجا می‌توانید بخوانید!

ریا ، آفت ایمان

پوشیده نیست که هیچ یک از صفات رذیله و ناپسند مانند دو صفت «ریا» و «عجب» خانه ایمان را ویران و رشته امیدواری را قطع نخواهد نمود وجداً می توان گفت این دو صفت ناپسند هر کدام می توانند بدون کمک یکدیگر نخل برومند ایمان را از پای درآورند، لذا بر هر فرد مسلمان لازم است اگر در وجودش این صفات را می یابد، سعی و کوشش کند خود را از دست آنها نجات دهد درغیر این صورت هلاک خواهد شد. اینک مطلب را با هم از نظر می گذرانیم:

مفهوم ریا
«ریا» یعنی بنده طاعت و عبادتی را به جا آورد تا مردم او را ببینند، به علاوه اینکه انسان جدیت و تلاش نماید تا مردم آوازه او را هم بشنوند. ریا با قصد قربت منافات کامل دارد و در مذمت آن آیات و روایات بسیاری وارد شده است. از جمله در سوره ماعون آیه 7می فرماید: «وای بر نمازگزارانی که از نماز خود غفلت داشته و کسانی که درعبادت خود ریا و خودنمایی می نمایند. همچنین درسوره کهف آیه 110 می فرماید: کسی که امید ملاقات پروردگار خود را دارد، باید عمل صالح و شایسته انجام دهد و به عبادت و پرستش پروردگار خود احدی را شریک نسازد. »
اما اخبار و روایات در این زمینه زیاد است که به چند نمونه از آنها بسنده می کنیم:
از امام صادق (ع) دربیان معنای آیه فوق چنین روایت شده است که آدمی طاعتی را انجام می دهد که نظرش از آن تحصیل رضای پروردگار نیست، بلکه نظرش این است که مردم او را صالح بدانند و آوازه طاعت او را بشنوند، چنین کسی دیگران را درعبادت پروردگار خود شریک ساخته است. (اصول کافی، ج 3، ص 401).
از سوی دیگر پیامبر اعظم (ص) نقل فرمودند: «کسی که نماز را برای دیدن مردم گزارد به تحقیق شرک آورده است، آنگاه حضرت آخرین سوره کهف را قرائت فرمودند. (عده الداعی، ص 203).
همچنین از آن حضرت روایت شده که ترسناکترین چیزی که من برشما می ترسم شرک اصغر است.
عرضه داشتند شرک اصغر کدام است؟ فرمود: ریا، پس افزودند: «خدای تعالی هنگامی که پاداش اعمال بندگان را می دهد، به ریاکاران می فرماید به سوی افرادی که عمل های خود را برای آنان انجام می دادید بروید و ببینید آیا مزد اعمال شما نزد آنها وجود دارد؟ (همان، ص 214) دراین رابطه از امام صادق(ع) روایت شده است «هر ریایی شرک است و جدا هر کس عملی را برای مردم انجام دهد پاداش او بر مردم است و کسی که برای خدا انجام دهد، مزد او برخداست (اصول کافی، ج 3، ص 401).

نشانه های ریاکار
از علی (ع) روایت شده که شخص ریا کار سه علامت دارد: 1- وقتی خلایق عبادت او را ببینند، مسرور و خرسند گردد 2-زمانی که در تنهایی است کسل باشد 3- درهر امری دوست دارد که او را ثنا و حمد گویند. (اصول کافی: ج 3، ص 402).
همچنین از پیامبر اعظم (ص) روایت شده است «کسی که ریاکار است، به چهار نام درقیامت خوانده می شود: ای کافر! ای فاجر! ای غادر! ای خاسر! عمل تو فاسد، پاداش تو باطل و برای تو امروز نصیبی نیست، اجر خود را از آن که برای او عمل کردی بستان» (ثواب الاعمال، ص 580)
به طور خلاصه انسان باید درخود نظری اندازد. اگر آثار و علامات شرک و ریا را در وجود خود مشاهد می کند، درصدد علاج بر آید، وگرنه در بازار قیامت، خوار و ذلیل و تهیدست وارد خواهد شد. پیامبر اعظم (ص) می فرماید: از شرک پنهانی برحذر باشید زیرا شرک درمیان امت من از راه رفتن مورچه در شب تاریک و ظلمانی برسنگ صاف و صیقلی پنهان تر است(بحارالانوار، ج 72، ص 93)

راه علاج ریا
بزرگان راه علاج «ریا» را با نظر به عاقبت امر دانسته اند که انسان فکر کند و ببیند برای چه این عمل را انجام می دهد و فایده آن چیست؟
اگر نظرش از ریا، رسیدن به مقامات عالیه و منافع کثیره و درجات و عزت باشد. باید بداند که کسی با چنین عبادتی به آنها نخواهد رسید، زیرا در روایت آمده است که «همانا خداوند عزوجل فرموده: سوگند به عزت و جلال و مجد و بلندی من بر عرش!هر آینه قطع امید کنم، امید کسی را که به غیر من امید دارد، و درپیش مردم لباس مذلت و خواری بر او بپوشانم و از مقام قرب خود او را برانم و از کمال نزدیکی خود دورش گردانم، آیا آرزوی رفع سختیهایی که به دست من است، به غیر من دارد و امیدوارم به غیرمن است، درگاه غیر مرا می زند و در صورتی که کلید های درهای بسته به دست من است. (اصول کافی، ج3، ص 108)
پیشوایان دینی راهکار دیگری برای پرهیز از ریا که فرموده اند، این است که انسان عبادت و کارهای خیر خود را که احتمال نفوذ آفت ریا در آن می رود از مردم بپوشاند به طوری که خلق خدا به آن پی نبرد. از حضرت عیسی (ع) روایت شده که به اصحاب خود می فرمودند: «زمانی که یکی از شما روزه می دارد، سرو محاسن خود را چرب کند او دولب خود را روغن بمالد تا اینکه مردم ندانند او روزه است و چون به دست راست خود بخششی کند از دست چپ خود آن را مخفی کند و در وقت نماز، پرده در را بیاندازد، زیرا خداوند همچنانکه روزی را در میان آنها تقسیم کرده، مدح و ثنا را نیز قسمت نموده است» (عده الداعی، ص 220)
از امام رضا (ع) روایت شده است که: «طاعت خود را از مردم بپوشان و به اظهار کردن نزد این و آن، عمل خود را ضایع مکن، زیرا تخم زمانی که درخاک پنهان گردد، می روید. اما اگر از خاک بیرون افتد، نخواهد رویید. (یعنی بندگی هم زمانی که پنهانی باشد، مثمر ثواب و منتج رستگاری است). پیامبر اعظم در وصایای خود به ابوذر فرمود: «همانا پروردگار تو بر فرشتگان به سه نفر مباهات می کند: اول مردی که در زمین بی آب و علف یا در مکان خلوت، اذان و اقامه گوید و نمازگزارد، خداوند فرماید که ای فرشتگان! نظر کنید به سوی بنده من نماز می گزارد و هیچ کس غیر از من براو مطلع نیست. پس هفتاد هزار فرشته فرو می فرستد تا آنکه پشت سر او نماز کنند و برای او استغفار نمایند تا فردای آن روز.
دوم کسی که شب برخاسته به تنهایی (دور از چشم دیگران) نمازگزارد و سجده کند و در سجده به خواب رود، خدای تعالی فرماید: فرشتگان نظر کنید و به بنده من، روح او نزد من و جدا و در طاعت من سجده می کند.
سوم، مردی که درمیان لشکری باشد. رفقای او فرار کنند و او به تنهایی مقاومت کند و نگریزد تا کشته شود. » ( مجموعه ورام، ج2، ص 06)

 

منبع: روزنامه کیهان