دیوار حائل معنا
- نوشته شده : مهدی کاشفی فرد
- 23 مه 2020
- تعداد نظرات :0
| آمریکا و اسرائیل، میخواهند مانع شکلگیری تجربهای بدنمند و روایت ذهنی مشترک فلسطینیان و به این ترتیب، مانع شبکهشدن نیروهای رهاییخواه آنان شوند.
روایتها و قصهها درباره حوادث و رویدادها، زندگی ما را شکل میدهد. همه ما افرادی روایتگر و قصهگوییم و ساخت ذهنی ما نیز بر اساس داستانها و روایتهایی که گذشتگان برایمان تعریف کردهاند یا خود، آنها را تجربه و نقل کردهایم، شکل میگیرد. این داستانها و روایتها سینهبهسینه به آیندگان متصل میشود و تجربهای تاریخی را به ارمغان میآورد. ما بر اساس قصهها و داستانها، رویاها و خیالهایی در سر میپرورانیم که مبنایی برای کنشها و اعمال ما میشود. ما، رویاهایمان را محقق میکنیم.
ادوارد سعید، اندیشمند فلسطینیتبار و جدیترین متفکر حوزه شرقشناسی، این موضوع را، بهخوبی، درک کرده بود. او میدانست که سیّاحان غربی، شرق را آن طور که دلخواه خودشان است، روایت میکنند و خوب میدانست که روایت و خیال، نقش مهمی در معناسازی افراد از پدیدهها دارد. او میدانست که رسانههای غربی تصویر و خیالی عقبافتاده از شرق نشان میدهند و آنان را کسانی به تصویر در میآورند که نیاز برای زندگی بهتر نیاز به دیگری غربی دارند. شاید به همین دلیل با طرح ایده شرقشناسی، گامی مهم در مطالعات پسااستعماری برداشت و به تصویرسازیهای غربیان از مردم شرق یورش برد.
ادوارد سعید از اندیشمندانی است که از پشت در اتاق کار خود بیرون آمد و خود، دوشادوش مبارزان فلسطینی از ایده آزادی فلسطین دفاع کرد و خود، دوشادوش فلسطینیان برای مبارزه با اسرائیل ایستاد. اندیشمندی دیگر، مانوئل کاستلز، زاویه دیگری را مورد بحث قرار میدهد. او در کتاب شبکههای خشم و امید، خیزشهای مردمی در سالهای نخست دهه دوم هزاره دوم میلادی، در نقاط مختلف جهان، کشورهای عربی، آمریکا و اروپا را تحلیل کرد. او در این کتاب نشان میدهد که مردم، در این خیزشها، تجربهای جمعی و مشترک را با هم به خاطر میسپارند و در این میانه نیز نمادها و نشانههایی تولید میکنند.
خاطرمان هست که اغلب خیزشهای مردمی در کشورهای عربی، در یکی از میدانهای اصلی شهر که جنبهای نمادین برای خیزشگران داشت، اتفاق میافتاد. دولتها نیز برای ازبینبردن صدای اعتراض معترضین، آن میدانها را خراب یا مسدود میکردند. میدانهایی که اجتماعات خیزشگران، اطراف آن رخ میداد، حافظهای مشترک را برای آنان ایجاد میکرد. رویدادها، حوادث و داستانهایی در اطراف آن میدان به وقوع میپیوست و این روایتها و حافظه مشترک، شبکههای ذهنی مردم معترض را به هم متصل میکرد. برای ازبینبردن این حافظه، راه دیگر آن است که مردم را از هم جدا کرد تا آنان تجربه بدنمند و فیزیکی با هم نداشته باشند. سیاستی که به نظر میرسد اسرائیل در قبال مردم فلسطین در پیش گرفته است. بر اساس آیات قرآن، جداسازی و تفرقهافکنی، همان شیوهای بود که فرعون در قبال بنیاسرائیل در پیش گرفته بود (نگاه کنید به: سوره قصص، آیه 4). فرعون با تکهتکهکردن اجتماع یهودیان، آنان را در سرزمین مصر به ضعف کشاند.
“ اغلب خیزشهای مردمی در کشورهای عربی، در یکی از میدانهای اصلی شهر که جنبهای نمادین برای خیزشگران داشت، اتفاق میافتاد. دولتها نیز برای ازبینبردن صدای اعتراض معترضین، آن میدانها را خراب یا مسدود میکردند. میدانهایی که اجتماعات خیزشگران، اطراف آن رخ میداد، حافظهای مشترک را برای آنان ایجاد میکرد. رویدادها، حوادث و داستانهایی در اطراف آن میدان به وقوع میپیوست و این روایتها و حافظه مشترک، شبکههای ذهنی مردم معترض را به هم متصل میکرد. برای ازبینبردن این حافظه، راه دیگر آن است که مردم را از هم جدا کرد تا آنان تجربه بدنمند و فیزیکی با هم نداشته باشند. “
اکنون نیز، همین سیاست فرعونی، توسط رژیم اشغالگر در حال پیادهسازی است تا مردم فلسطین را به ضعف بکشاند. مروری گذرا بر معامله ترامپ-نتانیاهو، موسوم به معامله قرن، نشان میدهد که قرار است فلسطینان تکهتکه و جداجدا زندگی کنند. هدف از این طرح، آن است که آمریکا و اسرائیل، مانع شکلگیری تجربهای بدنمند و روایت ذهنی مشترک فلسطینیان و به این ترتیب، مانع شبکهشدن نیروهای رهاییخواه آنان شوند. اسرائیل در پی آن است تا اجازه ندهد روایتی مشترک و معنابخش، ذهن فلسطینیان را به هم متصل کند. آنان گمان میکنند با جداکردن بومیان فلسطین، در طول زمان، جرقههای اعتراضی و جنبشهای مسلحانه آنان علیه خود را خنثی کنند.
پروفسور جولی پیت نویسنده کتابِ فضا و تحرک در فلسطین (فرهنگهای عمومی خاورمیانه و شمال آفریقا)، رویکردی جدید را برای تحلیل منازعه فلسطین و رژیم غاصب اسرائیل به کار گرفته است. او بر این باور است که مفهوم تحرک، برای درک چگونگی عملکرد فضا و مکان، بهعنوان اشکال قدرت، هویت و معنایابی در بین فلسطینیان امروز، در اسرائیل مهم است. در این کتاب او به این نکته اشاره میکند که سیاستهای محدودکننده و تکهتکهساز اسرائیل، بر ساخت هویت، درک، تجربه و روایت فلسطینیان از خودشان در مقابل استعمار اسرائیلی، تأثیر میگذارد. او به این نکته میپردازد که شرایطی جدید در زندگی روزمره فلسطینیان پدید آمده و این شرایط، دستیابی به صلح منطقهای را در آینده دشوار میکند؛ زیرا حافظه تاریخی مردمان فلسطین، اسرائیلیان را افرادی اشغالگر میداند که پدران و فرزندان فلسطینی و ساکنان حقیقی را با تیرهای ظلم از میان برده است. این نفرت تاریخی و نزدیک، همان کابوسی است که خواب اشغالگران را آشفته کرده است و آنان را به افرادی بزدل و ترسو بدل کرده است.
مهدی کاشفی فرد، دانشجوی دکتری ارتباطات در دانشگاه تهران است. به علوم اجتماعی و ارتباطات علاقمند است و اغلب مقالات او در باشگاه اندیشه در همین حوزهها منتشر میشود.