| مقامات چین به‌طور پیوسته در حال خاموش‌کردن صداهای انتقادی قابل‌توجه بوده و تلاش‌های خود را برای سانسورکردن دیگر محتواهایی که به‌طور خاصی از نظر آن‌ها مفید نیستند، افزایش داده اند.

 

نویسنده: پال گاردنر (دانشجوی PhD مطالعات چین و ارتباطات سیاسی، دانشگاه گلاسگو)

مترجم: محمّد امین قاسمی پیربلوطی (پژوهشگر علوم اجتماعی)

 

رهبران سیاسی چین امیدوارند زمانی که سرانجام نگرانی‌ها درباره‌ی ویروس کرونا شروع به کاهش‌یافتن کند، خاطرات مربوط به ناکامی‌های دولت در اوایل شیوع نیز از بین برود. آن‌ها به‌ویژه مایل اند خشمی را که بسیاری از مردم پس از مرگ دکتر لی ونلیانگ[1] (همان پزشکی که به‌دلیل این‌که تلاش کرد به همکارانش درباره‌ی این شیوع هشدار دهد توبیخ شد) بر اثر ویروس کووید-19 احساس کردند، فراموش شود. زیرا پس از مرگ دکتر لی، عبارت «ما آزادی بیان می‌خواهیم[2]» حتی برای چندین ساعت – پیش از این‌که پست‌ها حذف شوند – در رسانه‌های اجتماعی چینی ترند شده‌ بود.

دکتر لی در سی‌ام دسامبر در یک گروه گفتگوی مجازی به پزشکان متخصص همکارش از یک ویروس جدید سخن گفته ‌بود؛ اما به «شایعه‌سازی» متهم شد و مقامات نیز علاوه‌بر این‌که این مسئله را نادیده گرفتند، خطرات این ویروس را درست تا ماه ژانویه کوچک شمردند. دکتر لی به نیویورک تایمز گفته‌ بود: «اگر مقامات زودتر اطلاعات مربوط به شیوع را فاش کرده ‌بودند، فکر می‌کنم الآن در وضعیت خیلی بهتری به‌سر می‌بردیم. باید صراحت و شفافیت بیشتری وجود داشته باشد.»

‌

اطلاعیه‌ی توبیخ دکتر لی برای ویروس کرونا در سوم ژانویه‌ی 2020، یک ماه پس از درگذشت او به‌دلیل ابتلا به ویروس کووید-19

من در حال ‌حاضر درباره‌ی تلاش‌های نظام تک‌حزبی چین جهت افزایش مشروعیت‌اش از طریق کنترل اطلاعاتی که به شهروندانش می‌رسد، مشغول پژوهش‌ام. نبود صراحت و شفافیت در مرحله‌ی مهم ابتدایی شیوع این بیماری تا حدودی به این دلیل است که مقامات برای جلسات سالانه‌ی مجلس محلی حزب کمونیست[3] گرد هم آمده بودند و همان زمان نهاد‌های پروپاگاندایی به رسانه‌ها دستور می‌دهند که از پوشش روایت‌های منفی خودداری کنند.

با این حال، سانسور در همین مدت زمان نیز به‌طور فزاینده‌تری کنترل شدید بر اطلاعات را در چین بازتاب می‌دهد. همان‌طورکه آنه‌ماری برادی[4]، کارشناس رسانه‌های چینی، خاطر نشان می‌کند: «از آغاز دوران ریاست‌جمهوری شی جینپینگ[5] روشن بود که رسانه‌ها ملزم اند بر روایت‌های خبری مثبتی تمرکز کنند که وحدت و ثبات را تقویت کرده و دلگرم‌کننده باشند.»

” نبود صراحت و شفافیت در مرحله‌ی مهم ابتدایی شیوع این بیماری تا حدودی به این دلیل است که مقامات برای جلسات سالانه‌ی مجلس محلی حزب کمونیست[3] گرد هم آمده بودند و همان زمان نهاد‌های پروپاگاندایی به رسانه‌ها دستور می‌دهند که از پوشش روایت‌های منفی خودداری کنند. “

محدودکردن آزادی‌های رسانه‌ای

وضعیت بغرنج آزادی‌های محدود رسانه‌ای زیرنظر شی جینپینگ با دیداری که او در سال 2016 با سازمان‌های رسانه‌ای انجام داد، شدت گرفت؛ وی در این باره اظهار داشت: «تمامی رسانه‌های حزبی عضوی از خانواده‌ی حزب بوده و خواستار وفاداری به حزب کمونیست چین اند.»

مجموعه‌ای از گزارش‌های تحقیقاتی باکیفیت، به‌خصوص گزارش‌های انتشارات تجاری کایشین[6]، از زمانی که مقامات به‌طور کامل به وجود ویروس اقرار کردند، موجود بوده است. همان‌طورکه کارشناس علوم سیاسی، ماریا رپنیکووا[7] بیان می‌کند، فراهم‌کردن فضایی موقتی برای رسانه‌ها برای گزارش آزادانه‌تر، می‌تواند به این نظام تک‌حزبی کمک کند که «تصویری از شفافیت مدیریت‌شده را به نمایش بگذارد». با این حال، سرکوب‌کردنْ بی‌تردید تأثیر قابل‌توجهی بر توانایی رسانه‌ها در ارائه‌ی گزارش‌های تحقیقاتی مؤثر، به‌ویژه در اوایل شیوع بیماری، داشته است.

در فضای آنلاین، اقدامات متناوبی برای محدودکردن سخنانی که حزب آن‌ها را تهدید می‌پندارد، وجود داشته است. این اقدامات شامل قوانینی است که به‌معنای تهدید زندان برای هرکسی است که به‌دلیل گسترش «شایعات» مقصر شناخته ‌شود. در یک رژیم اقتدارگرا، متوقف‌کردن شایعات توانایی مردم در ایجاد نگرانی و احتمال کشف حقیقت را محدود می‌سازد؛ نکته‌ای که تنها  توسط قضیه‌ی دکتر لی به‌شدت آشکار می‌شود.

حزب، سانسور خود را بر مشكلاتی كه ممكن است مشروعیتش را تضعيف كنند، متمرکز كرده است. بخشی از پژوهش جاری من درباره‌ی کنترل اطلاعات در چین، شامل تحلیلی از دستورالعمل‌های سانسور فاش‌شده‌ای است که توسط پایگاه خبری دیجیتال تایمز چین مستقر در ایالات متحده جمع‌آوری شده است. نتیجه نشان می‌دهد که بین سال‌های 2013 تا 2018 بیش از 100 دستورالعمل فاش‌شده درباره‌ی مشکلات مربوط به محیط زیست، امنیت غذایی، سلامت، آموزش، بلایای طبیعی و حوادث بزرگ وجود داشته است و احتمالاً تعداد واقعی از این حد هم فراتر خواهد رفت.

” در فضای آنلاین، اقدامات متناوبی برای محدودکردن سخنانی که حزب آن‌ها را تهدید می‌پندارد، وجود داشته است. این اقدامات شامل قوانینی است که به‌معنای تهدید زندان برای هرکسی است که به‌دلیل گسترش «شایعات» مقصر شناخته ‌شود. در یک رژیم اقتدارگرا، متوقف‌کردن شایعات توانایی مردم در ایجاد نگرانی و احتمال کشف حقیقت را محدود می‌سازد. “

به‌عنوان مثال، پس از وقوع یک انفجار در یک کارخانه‌ی پتروشیمی، به سازمان‌های رسانه‌ای گفته شد که «گزارش‌های منفی مرتبط با پروژه‌های پتروشیمی» را سانسور کنند. همچنین پس از اعتراض والدین درباره‌ی واکسن‌های فاسد، به رسانه‌ها دستور داده شد که تنها از اطلاعات ارائه‌شده توسط منابع رسمی می‌توانند در صفحات اول خبری استفاده کنند.

رسانه‌های دولتی نقشی کلیدی در تلاش‌های حزب کمونیست چین در برجسته‌سازی‌های آنلاین دارند. پژوهش من نشان می‌دهد تعداد روایت‌های حاوی مشکلات محیط زیستی و فجایع که توسط روزنامه‌ی پیپلز دیلی[8] در سایت سینا ویبو[9] (معادل چینی توییتر) ارسال شده ‌اند، به‌طور قابل‌توجهی بین سال‌های 2013 تا 2018 کاهش یافته ‌اند.

حدود 5/4% از کل پست‌های پیپلز دیلی در ویبو بین سال‌های 2013 تا 2015، درباره‌ی محیط زیست بوده‌ اند که این مقدار تا سال 2018 به 1% رسیده است. به‌طور مشابه، حدود 8%-10% پست‌های ارسالی این روزنامه بین سال‌های 2013 تا 2015 درباره‌ی فجایع و حوادث بزرگ بوده اند، اما این رقم در سه سال بعدی به زیر 4% کاهش یافت.

این حزب می‌خواهد که مردم در عوض بر موضوعاتی تمرکز کنند که می‌پندارد موجب تقویت مشروعیت حزب می‌شوند. تعداد پست‌های ارسالی پیپلز دیلی که بر ملی‌گرایی تمرکز می‌کنند، تا سال 2018 با افزایش دوبرابری، به 12% از کل پست‌ها رسیده است.

ژورنالیسم شهروندی مقابله به‌مثل می‌کند

علاوه‌بر گزارش‌های تحقیقاتی درباره‌ی شیوع بیماری در بخش‌هایی از رسانه‌ها، برخی از افراد چینی نیز برای تبادل اطلاعات پیرامون ویروس و شرایط موجود در ووهان، تلاش بسیاری کرده‌اند. با این حال، مقامات به‌طور پیوسته در حال خاموش‌کردن صداهای انتقادی قابل‌توجه بوده و تلاش‌های خود را برای سانسورکردن دیگر محتواهایی که به‌طور خاصی از نظر آن‌ها مفید نیستند، افزایش داده اند.

سانسورها همه‌چیز را متوقف نمی‌کنند، اما همان‌طور که پژوهشگر مسائل چین، مارگارت ای. رابرتز[10] بیان می‌کند، «سانسور نفوذپذیر[11]» هنوز هم می‌تواند بسیار مؤثر باشد. وی خاطر نشان می‌کند که تلاش‌های مقامات چینی برای مشکل‌تر ساختن دسترسی مردم به محتواهایی انتقادی که به‌صورت آنلاین منتشر می‌شوند، هنوز هم می‌تواند بسیار مؤثر باشد؛ درحالی‌که اینترنت از سیل اطلاعاتی که حزب کمونیست چین می‌خواهد دیده شوند، غرق شده است.

پژوهش من نشان می‌دهد هنگامی‌ که نمی‌توان از بروز یک مشکل جلوگیری کرد، مقامات مسئول پروپاگاندا سعی می‌کنند روایت را با اطمینان پیداکردن از تمرکز رسانه‌ها بر تلاش‌های دولت برای مقابله با مشکل، کنترل کنند. پس از رانش زمین در معدنی در تبت، به رسانه‌ها دستور داده شد که خبر رفع نگرانی‌ها از حادثه را به‌طور فوری و گسترده پوشش دهند. پوشش خبری چنین فجایعی توسط پیپلز دیلی، بر تصویر قهرمانانه‌ی نیروهای نجات متمرکز است.

” هنگامی‌ که نمی‌توان از بروز یک مشکل جلوگیری کرد، مقامات مسئول پروپاگاندا سعی می‌کنند روایت را با اطمینان پیداکردن از تمرکز رسانه‌ها بر تلاش‌های دولت برای مقابله با مشکل، کنترل کنند. “

تلاش پروپاگاندایی مشابهی هم‌اکنون مشهود است. همان‌طور که دیوید بندِرسکی[12] از پروژه‌ی رسانه‌ای چین[13] یادآور می‌شود، پوشش رسانه‌ای در چین به‌طور فزاینده‌ای به‌دنبال به‌تصویرکشیدن حزب کمونیست چین، «به‌عنوان راه‌گشای پیروزی معجزه‌آسای بشری» در مقابله با ویروس است.

پس از درگذشت دکتر لی، رهبران حزب کمونیست چین تلاش کردند مقامات محلی را به‌خاطر بازخواست کردن وی مقصر نشان دهند. با این حال، اقدامات صورت‌گرفته علیه دکتر لی، کاملاً منطبق با رویکرد حزب برای کنترل اطلاعات با نظارت شی جینپینگ است.

دانستن این‌که چند نفر جان خود را از دست داده‌اند یا ممکن است در آینده به کام مرگ کشیده شوند، غیرممکن است؛ زیرا مردم به‌جای پذیرفتن خطر مجازات نشر شایعات، تصمیم به خودسانسوری گرفته‌اند و یا نیز مقامات به‌دنبال جلوگیری از رسیدن اطلاعات به عموم مردم بوده‌ اند. شیوع ویروس کرونا خطرکردن‌های سیستمی را نشان می‌دهد که ثبات اجتماعی و مشروعیت حزب حاکم را بالاتر از منافع عمومی قرار می‌دهد.

منبع:

https://theconversation.com/chinas-coronavirus-cover-up-how-censorship-and-propaganda-obstructed-the-truth-133095

[1] Li Wenliang

[2] We want freedom of speech

[3] local Communist Party-run legislatures

[4] Anne-Marie Brady

[5] Xi Jinping

[6]  Caixin

[7] Maria Repnikova

[8] People’s Daily

[9] Sina Weibo

[10] Margaret E. Roberts

[11] porous censorship

[12] David Bandurski

[13] China Media Project